Thrillers vervangen streekromans
Beschouwing over thrillers op de christelijke boekenmarkt.
Het spannende boek rukt op. De thriller vervangt de streekroman, óók in de christelijke boekhandel. LaHaye & Jenkins, Peretti en Alcorn zetten de trend, in hun kielzog volgden tal van andere schrijvers. Logisch gevolg is dat de christelijke boekhandel voor de derde keer een eigen variant van de Maand van het Spannende Boek kent. Juni brengt een promotiecampagne voor zes nieuwe en twaalf wat minder recente thrillers en detectives uit het fonds van diverse christelijke uitgevers. De publicatie van een speciaal geschenkboekje is dit jaar echter op het laatste moment afgelast.Wat Voskuil in Nederland bereikte, is het duo LaHaye en Jenkins in Amerika gelukt. Toen het nieuwste deel van hun romancyclus "De laatste bazuin" op 30 mei in de handel kwam, stonden er lange rijen fans te wachten voor de boekwinkels, die besloten hadden hun deuren te middernacht te openen. Al vóór verschijnen stond het boek -vanwege de vele bestellingen- op nummer 2 van de bestsellerlijst van Amazon.com. Nadat het in de boekhandel was gearriveerd, schoof het meteen naar de eerste plaats. Christelijke thrillers doen het goed in de Amerikaanse boekenwereld. Niet voor niets wordt het eerste deel van de serie "De laatste bazuin" momenteel in Hollywood verfilmd.
Schril contrast daarmee vormt het Nederlandse dédain ten opzichte van dit soort boeken. Het spannende boek heeft de christelijke markt veroverd, maar de christelijke thriller heeft in Nederland nog steeds geen plekje op de algemene markt. René Jansen van boekhandel Paagman, Den Haag, in Boekblad van 2 juni: "Ik zie geen markt voor christelijke spanning. (...) Aangezien het spanningaanbod van de gerenommeerde uitgevers erg groot is, heb ik geen behoefte aan nog meer spannende titels. (...) Er zijn een hoop klanten die met "VN's Thriller & Detective Gids" de winkel in komen en zeggen: doet u mij maar de vijf-sterrenboeken. Daar zitten de christelijke boeken niet bij."
Al heeft het christelijk publiek een nieuw genre ontdekt en met snel groeiend enthousiasme omhelsd, juist ten opzichte van het spannende boek is toch ook dikwijls sprake van een kritische houding. Het geweld dat eigen is aan het genre nadert soms grenzen, niet voor iedere lezer is elk conflict tussen goed en kwaad acceptabel - denk aan de engelen en duivelen van Peretti. Over de serie van LaHaye en Jenkins schrijft Wim Houtman in het Nederlands Dagblad: "Het zijn christelijke thrillers in zoverre zij de lezer ervan doordringen dat de keus voor of tegen God in dit leven onontkoombaar is. Maar ze gaan -net als de boeken van Abspoel en De Gruijter- wel uit van een buitengewoon omstreden eindtijdleer." Er zijn echter ook tal van spannende boeken die minder theologische vragen oproepen.
Boekhandel
Sinds het begin van de jaren negentig heeft de Stichting Collectieve Propaganda voor het Nederlandse Boek (CPNB) juni uitgeroepen tot de Maand van het Spannende Boek. Christelijke boekhandelaren konden daar in het verleden weinig mee, gezien de hoeveelheid geweld en het grove taalgebruik in veel eigentijdse thrillers. Maar nu de laatste jaren de christelijke thriller terrein wint, liggen de zaken anders.
De Stichting Samenwerkende Christelijke Boekhandels (SCB) heeft haar leden voorzien van folders en posters waarop reclame wordt gemaakt voor grotendeels onbekende schrijvers: Chuck Chitwood, Ellen Gunderson Taylor, Alton Gansky, Samuël M. Katz, Kel Richards, Linda Hall en diverse anderen. De uitgevers variëren van Den Hertog ("De sekte" van Eckart zur Nieden en "In de greep van het ijs" van Edward Ellsberg) tot Novapres ("Ben Bartolomeüs en de zaak van de Damascener dolk" van Kel Richards en "Bewijs van genade" van Terry Blackstock).
Hoe bevalt het de christelijke boekhandel, deze Maand van het Spannende Boek? Freek Leene van boekhandel Goedhart in Zwolle: "We verkopen in juni zeker meer spannende boeken dan gemiddeld. Je moet de mensen er even op attent maken, bijvoorbeeld door ruimschoots folders uit te delen. Het christelijk lezerspubliek is niet geneigd de waan van de dag te volgen, het gaat rustig zijn gang. In de algemene boekhandel vormen thrillers en detectives deze maand de helft van de omzet, dat effect heeft het bij ons wat minder. Maar we merken het wel."
Dat laatste vindt ook Kees den Hertog van de gelijknamige boekhandel in Houten. Dit jaar voor het eerst vraagt zijn zaak duidelijk aandacht voor het spannende boek, met posters van de SCB, een afzonderlijk eiland in de winkel en een Den Hertog-folder waarin dit genre centraal staat. "Dat komt ook doordat er nu voor het eerst twee boeken van onze uitgeverij in het pakket zitten. Je merkt dat er steeds meer vraag is naar spannende boeken, ze vervangen langzamerhand de streekromans. Je kunt ze beschouwen als uitstekende vakantielectuur, daarom is de maand juni bij uitstek geschikt voor de promotie ervan."
Grisham en Baantjer
"Spannend" blijkt een term die heel breed kan worden opgevat. Het Nederlands Dagblad besteedde vorige week twee pagina's aan een opsomming van spannende boeken met een christelijk karakter, variërend van B. Nijenhuis tot John Grisham, van Pieter Nouwen tot Randy Alcorn. De boekhandel toont zich niet minder breed. Den Hertog: "Wat de SCB wil promoten, zetten wij prominent in de winkel. De grondslagen van de stichting kun je immers ook in de boekhandel hanteren. Maar daarnaast kijken we wat we verder aan spannende boeken in huis hebben, natuurlijk leggen we die er ook bij." Leene: "K. Norel schreef óók spannende boeken, die kunnen deze maand dus best bij de thrillers en detectives liggen. Zelfs Bodie Thoene past erbij."
Ineke Klein Haneveld van Bijbelshop Samma in Gouda: "Wij verkopen geen streekromans - hier in Gouda zit een grote reformatorische boekhandel die zich daarin heeft gespecialiseerd. In plaats daarvan hebben we veel spannende boeken, maar daarbij gaat het zeker niet alleen om thrillers. Ik probeer in deze weken bijvoorbeeld ook extra aandacht te vragen voor spannende jeugdboeken: de kinderboekenserie van Frank Peretti, of de nieuwe deeltjes van De Banier."
In Houten en Gouda is de grens duidelijk: alleen wat de christelijke uitgeverijen aan spannende boeken op de markt brengen, komt ook in de winkel terecht. De Zwolse boekhandel is de enige van de drie die ook thrillers van bijvoorbeeld Grisham en Baantjer, Ludlum en Clancy verkoopt. "Geen christelijke lectuur, maar toch de wat rustiger boeken, qua taalgebruik en thematiek", zegt Leene. "Het bloed hoeft niet van de bladzijden te spatten. Je kijkt altijd kritisch naar de titel en de omslag, en verder moet je goed weten wie de schrijver is. Dit jaar bijvoorbeeld heeft David Baldacci het actieboekje van de CPNB geschreven. Dat willen wij niet aan de klanten weggeven: er wordt veel in gevloekt, het is te grof."
Geschenkboek
Ineke Klein Haneveld vindt het jammer dat de SCB dit jaar geen geschenkboek heeft aangeboden, om de klanten cadeau te doen bij aankoop van spannende lectuur. "Daardoor zou de actie deze keer iets minder succes kunnen hebben dan anders. Bovendien geven de uitgevers geen korting, zoals vorig jaar, dus hebben we ook geen speciale aanbiedingen van bepaalde titels."
De uitgevers hebben ervoor gekozen extra geld te steken in de publicatie van nieuwe spannende boeken, liever dan hier en daar vijf gulden korting te geven, zegt Afke van der Mark van de SCB. Het ontbreken van een geschenkboek was echter niet de bedoeling - het getuigt niet bepaald van een overmaat aan professionaliteit dat de publicatie van de bundel in een tamelijk vergevorderd stadium is afgelast.
Nog in het aprilnummer van het christelijke boekenblad Note stond een "gezamenlijk actieboek" aangekondigd, in de vorm van "een speciaal samengestelde verhalenbundel met bijdragen van o.a. R. Alcorn, S. Brouwer, T. Blackstock en waarschijnlijk ook F. Peretti." Afke van der Mark: "Het was de bedoeling dat Novapres die bundel zou uitgeven, de auteurs hadden toezeggingen gedaan, maar het is gewoon niet op tijd rondgekomen. Op het laatste moment hebben we het dus moeten afblazen. In elk geval zijn de afspraken voor volgend jaar inmiddels gemaakt: dan gaat Boekencentrum het actieboek uitgeven."
Er zijn nog geen reacties geplaatst.