Het geheim van de uitgever
Bestsellers zijn op de christelijke boekenmarkt niet literair van karakter
Sappige anekdotes over schrijvers en uitgevers, over boeken en lezers. De pocket "Literaire smaakmakers", geschreven door Ed van Eeden, staat er vol mee. Eén ding is jammer: slechts de Amsterdamse grachtengordel komt in beeld. Reden om op deze pagina de seculiere uitgeverswereld te vergelijken met de christelijke. Hoewel thema's en genres soms ver uiteenlopen, blijken schrijvers en uitgevers aan beide zijden van de grens weinig te verschillen: slim, aardig, doortrapt, naïef, zakelijk, idealistisch. Kortom: menselijk.Wie de verborgen geschiedenis van Umberto Eco's "De naam van de roos", Vonne van der Meers "Eilandgasten" of J. Bernlefs "Hersenschimmen" wil leren kennen, moet het boek "Literaire smaakmakers" ter hand nemen. Het staat bol van de boeiende feiten en anekdotes. Je leert eruit dat "Ik Jan Cremer" de eerste echte Nederlandse bestseller is geweest, dat uitgeverij De Arbeiderspers ooit het debuut van Harry Mulisch afwees als zijnde "wat mager", dat Chaim Potok vriendschap sloot met zijn Nederlandse uitgever en dat Geert Mak na maandenlang zoeken naar een geschikte auteur ontdekte dat hij zelf het boek "Hoe God verdween uit Jorwerd" moest schrijven.
Van Eeden laat het overigens niet bij anekdotes. Hij signaleert trends, beschrijft ontwikkelingen, toont de binnenkant van het literaire leven. Ongetwijfeld zullen schrijvers en uitgevers haastig het hoofdstukje "Het geheim van de bestseller" opslaan, om vervolgens tot de teleurstellende ontdekking te komen dat het daar gegeven recept alleen maar achteraf op een boek kan worden toegepast. Vooraf blijft het koffiedik kijken. Van Eeden behandelt de moeiten van de schrijver, het toptiendenken dat de laatste twintig jaar de markt beheerst, de hypes die elkaar opvolgen, de promotiecampagnes die uitgevers op touw zetten, de strijd om auteurs, titels en voorschotten.
CLK-actieboek
In zijn boekje blijft de christelijke uitgeverij echter helemaal buiten beeld. Dat komt doordat Van Eeden zich bij zijn keuze liet leiden door de voorkeuren van de "smaakmakers" die hij interviewde, waardoor een lijst van honderd recente, vooral literaire boeken ontstond. Natuurlijk hoort Nel Benschop in dat rijtje niet thuis, laat staan Richard Wurmbrand, Matthew Henry, Bodie Thoene of W. G. van de Hulst - ook al zijn er van hun boeken veel meer exemplaren verkocht dan van het werk van de wél behandelde Irvine Welsh, Tomek Tryzna en Dava Sobel.
Het zou aardig zijn om een boek over de geschiedenis van de christelijke boekenwereld naast dat van Van Eeden te kunnen leggen. Helaas, dat bestaat niet. Misschien ligt daar een mooie taak voor het Christelijk Lektuur Kontakt, dat toch met enige regelmaat een CLK-actieboek dient samen te stellen. Je kunt je immers afvragen of de christelijke uitgeverij op alle punten met de seculiere vergelijkbaar is. Lijden beide soorten uitgevers evenzeer aan toptiendenken, bestselleritis en promotiedrang? Welke typen schrijvers beheersen de christelijke boekenmarkt? Hoe hoog lopen de conflicten en hoe fel is de concurrentiestrijd? Volgen ook hier allerlei trends elkaar met toenemende snelheid op?
Dagboeken
Als diverse christelijke uitgevers die vragen voorgelegd krijgen, blijkt al snel dat ze over het verleden veel te vertellen hebben. Maar over de toekomst? Wanneer alle concurrenten over hun schouders meelezen, bedenken uitgevers zich wel drie keer voor ze hun visie op de christelijke boekenmarkt geven. Wie echter de uitspraken van een aantal van hen naast elkaar legt, kan proberen wat lijnen te trekken.
De domineesbiografieën hebben hun tijd gehad, vinden de meeste uitgevers. Den Hertog: "Als iemand met een bepaald genre begint, en daarmee succes heeft, storten alle concurrenten zich er meteen op. Tot er een bepaald verzadigingspunt bereikt wordt en er weer iets nieuws ontdekt moet worden. Sowieso is het een probleem dat er zo verschrikkelijk veel boeken verschijnen, die meestal maar heel kort in omloop zijn. Bijbelse dagboeken zijn op dit moment de grote trend."
De Banier: "Er verschijnen veel te veel dagboeken, de markt is alweer bijna verzadigd." Groen: "Dat geloof ik niet. Dagboeken blijven het altijd doen, het is alleen de kunst er af en toe een nieuwe invulling voor te bedenken. Fictie is veel trendgevoeliger." Kok: "Christelijke romans van Amerikaanse schrijvers doen het nog steeds goed, nu al een jaar of zeven." Groen: "Maar van de tien romans zijn er misschien twee een succes. Er verschijnt zo veel... Op den duur ben je je eigen concurrent." De Banier: "Toch is het publiek de laatste tijd opgeschoven in de richting van de lichte fictie. De belangstelling voor diepgravend theologisch werk neemt af."
Boekencentrum: "Mensen lezen liever een korte meditatie dan een volledige preek. Dagboeken nemen dus de plaats van prekenbundels in."
Bestsellers
De bestsellers van de christelijke markt zijn niet literair van karakter. De grote successen zijn boeken die al tientallen jaren in omloop zijn: kinderbijbels, theologische standaardwerken, pastorale poëzie, een enkele roman. Voor de meeste romans en kinderboeken die ieder jaar opnieuw bij tientallen op de markt gedumpt worden, geldt echter het tegenovergestelde: na een paar maanden roept de lezer alweer om iets nieuws.
Er zijn nog geen reacties geplaatst.