Petra Jongeneel - 29 sep 2006 17:41 - Gewijzigd: 29 sep 2006 17:41

„Mijn oma blijft een lief mens”

Grootmoeder van Leanne (18) lijdt aan dementie

Langzaam zag Leanne haar oma veranderen. Van een grootmoeder die alles onder controle had in een oma die soms erg in de war is. Oma werd slachtoffer van de ziekte die dementie heet. „Soms is het heel moeilijk. Dan denkt ze dat een medebewoner in het verpleeghuis mijn opa is. Terwijl hij al bijna twee jaar niet meer leeft. Je kunt niet dankbaar genoeg zijn als je nog een gezonde opa en oma hebt.”

„Heb je je vriendin meegenomen?” Oma (90) kijkt haar kleindochter Leanne vragend aan. „Nee, zij is iemand van de krant en gaat vragen over u stellen.” Oma knikt begrijpend. „Leuk, kennen jullie elkaar al lang?” Leanne: „Nog maar net, oma.” Nog geen twee minuten later: „Zijn jullie vriendinnen?”

Leanne met haar dementerende grootmoeder in verpleeghuis Salem.

Oma is een van de 250.000 mensen in Nederland die lijden aan een vorm van dementie. Voor deze doelgroep en hun omgeving organiseert onder meer stichting Alzheimer Nederland diverse bijeenkomsten. Zo was er deze week in Utrecht een regionale conferentie over dementie. Vorige week donderdag was de Wereld Alzheimer Dag. Deze internationale dag probeert overheden te alarmeren over dementie omdat de wereld vergrijst en er naar verwachting steeds meer dementerenden zullen komen.

Bang en onrustig
Leanne (18) uit Alblasserdam -ze wil liever niet met haar achternaam in de krant- herinnert zich weinig van de beginperiode dat haar oma vergeetachtig werd. „Ik denk dat het zo’n vier jaar geleden was. Mijn oma woonde toen met mijn opa in een aanleunwoning.” Leannes moeder hielp in die tijd opa en oma in de huishouding. „Aan kleine dingen merkten we dat oma veranderde. Ze was bijvoorbeeld haar horloge of bril kwijt. Meestal had een ander die volgens haar weggestopt. Het is natuurlijk moeilijk om toe te geven dat je steeds meer vergeet.”

Ook werd oma bang en onrustig. „Soms moesten de gordijnen dicht voordat het donker werd. ’s Zondags dronken we ’s morgens na kerktijd koffie bij opa en oma. Daarna gingen mijn ouders naar huis om eten klaar te maken. Wij bleven dan nog even napraten. Opa vroeg dan hoe het op school ging. Mijn oma werd vaak onrustig. Ze begreep niet waarom wij niet gelijk met onze ouders meegingen.”

Oma bleef desondanks een gezellig grootmoeder, herinnert Leanne zich. „Altijd kregen we een toffee mee naar huis. Als we die weigerden, stopte ze hem in de kraag van onze jas. Zo was ze, lekkere dingen hoorden bij gezelligheid. Ze vroeg bijna niet meer hoe ik het op school had, maar dat was niet erg. Ik paste me aan haar aan. Samen hadden we het gezellig.”

Aan tafel
De situatie werd moeilijk toen Leannes opa voor een hartinfarct werd opgenomen in het ziekenhuis. „Toen kwamen we erachter dat ook haar dag-en-nachtritme was verstoord. Ze dekte bijvoorbeeld ’s nacht de tafel.”

Overdag ging oma vaak naar dagopvang. Een paar dagen vóór het overlijden van Leannes opa, werd haar oma opgenomen in een verpleeghuis. Oma kon rond het overlijden wel zo veel als mogelijk bij opa zijn.

Na een korte periode in een protestants verpleeghuis in Waardenburg verhuisde oma naar het reformatorische verpleeghuis Salem in Ridderkerk. „Hier is oma het best op haar plaats.”

Leanne -zelf als leerling werkzaam op een afdeling voor dementerende ouderen- komt „zeker elke week” bij haar oma. „Soms is ze goed in haar doen. Vindt ze het leuk dat ik er ben. Een andere keer is ze onrustig en minder goed gestemd. Dan vindt ze het na vijf minuten al tijd dat ik opstap. Ik ben er net, antwoord ik dan, zal ik nog even blijven? Ze herhaalt dan steeds dat ik weg moet gaan. Ik stap dan maar op.”

Vreemde meneer
„In het vorige verpleeghuis zat mijn oma dagelijks aan het bed van een vreemde meneer die ziek was. Dat was opa voor haar. Toen dacht ik: Wat is dit moeilijk. Opa is net overleden en deze man lijkt niet op hem. Dat is heel schrijnend. Vooral voor mijn ouders en verdere familie.”

Over de toekomst is Leanne helder. „Ik denk er niet aan hoe mijn oma nog verder achteruit kan gaan. Het gaat stapje voor stapje. Als ik mijn oma zie, denk ik wel eens: Je kunt niet genoeg dankbaar zijn als je nog gezonde grootouders hebt. Anderzijds leer ik wel van kleine dingen te genieten. Mijn oma blijft een lieve oma.”

Glimlach en oogcontact
-Vraag niet: „Weet u wie ik ben?” maar kom binnen met bijvoorbeeld: „Dag opa/oma, ik ben (…) en ik kom bij u op bezoek.”
-Praat rustig, gebruik korte zinnen en stel geen waaromvragen. Waaromvragen kunnen je opa/oma confronteren met wat ze niet meer weten.
-Ga samen iets doen, bijvoorbeeld wandelen, foto’s van vroeger kijken, fruit schillen en eten.
-Probeer je opa/oma niet steeds terug te halen in de realiteit. Als je opa bijvoorbeeld over zijn moeder praat, ga daar dan in mee. „Uw moeder was een lieve vrouw.”
-Is er met woorden weinig contact meer mogelijk, zoek het dan in kleine dingen: een hand vasthouden, zingen, wat foto’s kijken. Een glimlach en oogcontact zijn al veel waard.
-Je kunt beter vaker wat korter op bezoek gaan dan bijvoorbeeld één keer per maand een hele middag.
-Praat over je ervaringen met je ouder(s) en/of vrienden en vriendinnen.

Bron: Dini Verheij, als verzorgende werkzaam in verpleeghuis Salem