Examenkoorts, vooral bij ouders
„Grijp einde schooltijd aan om te praten over betrokkenheid bij de eigen kinderen”
Met de start van de eindexamens, volgende week donderdag, breekt er een spannende tijd aan. Maar voor wie eigenlijk? „Soms zitten ouders nog meer in de stress dan hun kinderen die opgaan voor het examen. Ze hebben dan het idee: We moeten nú ingrijpen! Zo’n extreme reactie werkt vaak averechts. De stress kan overslaan op het kind.”
Henk Vermeulen (48) weet waarover hij praat. Als adviseur voor het voortgezet onderwijs bij de reformatorische schoolbegeleidingsdienst Driestar educatief en docent van het Wartburg College in Rotterdam heeft hij aardig zicht op de eindexamenkandidaten én hun ouders. „Het allereerste wat van belang is, is dat ouders zich in de examenperiode niet anders moeten gaan gedragen ten opzichte van hun kinderen”, zegt Vermeulen. „Begeleiding tijdens examens houdt namelijk sterk verband met de vraag hoe de ouders eerder hun zoon of dochter hebben gecoacht.”
Voor de begeleiding is het belangrijk om te weten om welk type kind het gaat. „Een deel van de leerlingen -ik vrees een minderheid- doet het werk plichtsgetrouw en is ordelijk en regelmatig bezig met het schoolwerk. Ook tijdens de examens. Veel scholieren laten het echter op het laatste moment aankomen, ook tijdens de examens. Onder die leerlingen zijn er die punten overhebben. Ouders van dit soort kinderen kunnen wellicht denken: Het lukt ’m wel. Maar er zijn ook jongeren van dit type die niets overhebben. In alle gevallen bepleit ik betrokkenheid van ouders. Die moet wel in evenwicht zijn met de eigen verantwoordelijkheden van de kinderen.”
Vermeulen constateert namelijk dat de examenkoorts nogal eens vooral bij ouders heerst. „Ouders hebben soms het idee: We moeten nú ingrijpen! Zo’n extreme reactie werkt vaak averechts. De stress kan overslaan op het kind. Dat is het paard achter de wagen spannen.”
Zelfvertrouwen
Positieve aandacht geven aan de schoolprestaties is belangrijk, zeker in de examentijd. „Het is van belang dat ouders hun kinderen zelfvertrouwen geven en ze een positief zelfbeeld bijbrengen. Ze mogen zich bewust zijn van de gaven die ze hebben gekregen. Ook moeten leerlingen rust inbouwen en voldoende slapen. Het heeft geen zin om 06.00 uur op te staan als je om 09.00 uur examen hebt. Dat werkt alleen maar stressverhogend.”
Mensen moeten het belang van het examen niet overdrijven, is de stellige overtuiging van de onderwijsadviseur. „De kranten, de radio, het studentencomité LAKS, álles besteedt aandacht aan de examens. Terwijl die gewoon de afronding van de schoolloopbaan vormen! De examenvoorbereiding begint al ver voor de examens, feitelijk in klas 1. Leerlingen zullen tijdens hun examenperiode geen totaal andere werkinstelling tonen dan die ze sinds die tijd hebben ontwikkeld.”
Voor alle vakken kunnen leerlingen proefexamens maken op internetsites zoals www.examen.nl, www.examenbundel.nl en www.kennisnet.nl. Daar staan alle examens van de afgelopen jaren op, compleet met antwoorden en uitwerking. Vermeulen: „Herhaling is de moeder van de wetenschap. De examenkandidaten kunnen ook beoordelen hoe de vragen zijn gesteld, wat voor soort antwoorden zij moeten geven als wordt gevraagd: ”Bespreek”, of: ”Leg een verband”.”
Oefenen is voor alle vakken nuttig. „Ik hoor nogal eens dat je alleen voor wiskunde en economie kunt oefenen. Maar ook bij vakken als geschiedenis, aardrijkskunde en maatschappijleer is dat mogelijk. Minstens één onderwerp van vorig jaar komt terug in het volgende examen. Bij de vreemde talen kunnen de leerlingen oude examenteksten oefenen. Daardoor krijgen ze inzicht in de vraag of zij met hun niveau die teksten aankunnen.”
Ongebreideld werken
Vermeulen waarschuwt nadrukkelijk tegen allerlei tijdrovende activiteiten tijdens de examenperiode, zoals ongebreideld werken voor geld, dito gebruik van internet en een veelvoud aan sociale contacten. „Ik adviseer jongeren een aantal van deze activiteiten stop te zetten. Ik ken leerlingen die soms wel banen van vijftien uur per week hebben. Dat is bijna een halve werkweek! Ze zeggen wel tegen me dat ze dan nog voldoende tijd overhouden voor hun schoolwerk. Maar die activiteiten verhogen de stress en vermoeidheid wel fors, antwoord ik dan. Ik zou dit soort dingen sowieso, maar zeker in de examentijd, heel sterk inperken.”
De vrije tijd die voorafgaat aan examens wordt niet zelden in ledigheid doorgebracht, althans niet met schoolwerk. „Die tijd is zogenaamd vrij, want bedoeld om zich op het examen voor te bereiden. Kandidaten kunnen zich zo gemakkelijk vroeg -ook niet te vroeg natuurlijk- voorbereiden. Waarbij de bekende huiswerkregel geldt: drie keer tien minuten leren is beter dan één keer dertig minuten.”
Dat spreiden is heel belangrijk. „Sommige leerlingen gaan gestrest een boek doorlezen. Nog belangrijker: Heb je op de structuur gelet? Zoek het verband. Waarom staan deze paragrafen zo in dit hoofdstuk? Dat is belangrijker dan het leren van losse feitjes.”
In de vrije weken kunnen leerlingen aan docenten gerust gerichte vragen stellen. Dat is volgens Vermeulen een onderbelicht thema. „Veel leerlingen tobben zelf maar door. Terwijl het heel goed is om over de leerstof te praten. Ik kan me niet voorstellen dat leraren daar niet voor openstaan, behalve misschien als een leerling al die jaren met z’n pet naar het schoolwerk heeft gegooid.”
Ontspannen
Tussen de leerperiodes door ontspannen is ook goed. Vermeulen -in zijn woonkamer staat een drieklaviers elektronisch orgel- weet dat uit eigen ervaring. „Toen ik zo’n dertig jaar geleden examen deed, zei m’n moeder: Hij zit de hele dag achter het orgel. De werkelijkheid was dat ik tussen het leren door heerlijk kon ontspannen door orgel te spelen, waarna ik mijn leertaak veel frisser oppakte.”
Als ouders hun kinderen alleen maar rond het examen begeleiden, schieten ze tekort. „Er dient bij ouders tijdens de hele schoolcarrière in de normale gesprekken aandacht te zijn voor het kind en zijn schoolprestaties. Dat vraagt om een persoonlijke benadering. Het ene kind praat er namelijk gemakkelijker over dan het andere. Ik denk dat het goed is als ouders de periode voor het examen aangrijpen voor een gesprek met hun kinderen, over de manier waarop ze in de examentijd het beste hun betrokkenheid kunnen tonen. Even afstand nemen en praten over het communicatiepatroon.”
Eén ding heeft Vermeulen nog niet genoemd. „Terwijl dat geen vrome uitsmijter mag zijn, maar dient te zijn verweven met het hele leven. Zowel voor ouders als voor de examenkandidaten geldt: bid en werk. Ik hoop dat de leerlingen hun examen met zicht op de Heere mogen doen. In het besef dat ze het niet alleen kunnen en hoeven te doen. Ook kunnen ze door het gebed de examens relativeren. Dat ze weten: Ik ben niet mijn examen of mijn examenuitslag.”
Er zijn nog geen reacties geplaatst.