Geplaatst:13 mei 2005 23:08 - Gewijzigd: 13 mei 2005 23:08

Luisteren naar een Urker dwangarbeider

URK - „Het was november 1944. We lagen met honderd man in twee schoollokalen in het Duitse Haren. Met tachtig Urkers en zo’n twintig mensen uit de Noordoostpolder moesten we tankwallen graven voor de vijand. Later verhuisden we naar een kazerne in Oldenburg. Als door een wonder hebben we het allemaal overleefd.”

Dat vertelde de Urker Leendert Brouwer (81) donderdagmiddag aan de leerlingen van de Pieter Zandt Scholengemeenschap in Urk. Op de drie vestigingen van de Pieter Zandt -Kampen, Staphorst en Urk- stond die dag in het teken van het einde van de Tweede Wereldoorlog, nu zestig jaar geleden.

Leerlingen van de Pieter Zandt Scholengemeenschap in Kampen.

Brouwer: „Het begon allemaal met de razzia van 18 en 19 november 1944. Er hing een beklemmende sfeer in Urk. Er was die zaterdagmiddag bijna niemand op straat, behalve veel Duitse soldaten. Wat eraan schortte, werd duidelijk toen de omroeper door het dorp ging. „Alle mannen tussen de 18 en de 50 jaar moeten zich melden in de Wilhelminaschool. Wie dat niet doet, wordt doodgeschoten.” Dat was de boodschap.”

Massaal onderduiken lukte niet meer. Huis aan huis controleerden de soldaten op verborgen schuilplaatsen. Per boot gingen we op transport naar Vollenhove. Daar ging juist de kerk uit toen wij aankwamen. „Wat doen jelui hier?” vroeg een oude bekende van ons. Daarna moesten we in de stromende regen naar Meppel lopen en zijn we per trein naar Haren gegaan.”

Daar zat Brouwer zes weken in een school. Al na drie weken kregen hij en zijn kameraden te maken met een luizenplaag. „We deden een wedstrijd wie de meeste luizen ving.”

Naderhand ging het in dichte treinwagons naar Oldenburg. Op een kazerne kregen de mannen Duitse uniformen. Die moesten ze dragen. „We wisten niet goed wat we ermee aan moesten”, vertelt Brouwer. „Predikanten adviseerden ons om het toch maar te doen. Niemand heeft iets aan een dode Urker. Maar de verplichte Hitlergroet? Dat ging ons te ver. In plaats van „Heil Hitler” riepen wij „Drei Liter.” Toen ze ons daarop aanspraken, verklaarden wij dat we het niet goed konden uitspreken. Dat namen ze.”

De Pieter Zandt liet voor alle leerlingen -meer dan 3000- bij de Amsterdamse uitgeverij Buijten & Schipperheijn een herdruk maken van het in 1945 verschenen ”Geuzenliedboek 1940-1945”. In het boek zijn talloze gedichten gebundeld die tijdens de Tweede Wereldoorlog gemaakt zijn.

Dit artikel komt van Magneet.