Regenwater afkoppelen

Zo kan regenwater dienen als huishoudwater voor wassen en toiletspoelen, in plaats van het voor die toepassingen veel te hoogwaardige drinkwater. Door het hemelwater daar waar het valt in de bodem te brengen, wordt eventuele verdroging bestreden en de natuurlijke hydrologische kringloop hersteld. Dat helpt overstromingen voorkomen. Naast deze directe milieuvoordelen van het zogenoemde afkoppelen van regenwater dringt deze techniek ook de overstortingen vanuit het rioolstelsel terug. In uitbreidingswijken wordt daarom terdege rekening gehouden met deze nieuwe manier van omgaan met de diverse soorten water, terwijl in de bestaande woongebieden het inpassen van afkoppeltechnieken een van de grootste uitdagingen voor de komende eeuw vormt.

Het echte afvalwater, bestaande uit was- en spoelwater, fecaliën, urine en bijvoorbeeld door druk wegverkeer verontreinigd regenwater, moeten we uiteraard wel inzamelen en zuiveren voordat het weer in de waterkringloop terug mag komen. Binnen de bebouwde kom gebeurt dat al geruime tijd met rioolstelsels, die het ingezamelde afvalwater onder vrij verval naar de gemeentelijke afvalwaterzuiveringsinrichting transporteren.

Buiten de bebouwde kom werd aanleg en onderhoud van riolering vaak te duur bevonden ten opzichte van de milieubelasting die met de (nagenoeg) ongezuiverde lozingen van huishoudelijk afvalwater gepaard gaat. Een septic tank of zakput is dan ook een nog veel gebruikte voorziening in de buitengebieden. Op basis van de huidige wetgeving moeten ook de huizen en bedrijven in de buitengebieden een moderne voorziening krijgen om de verontreiniging van bodem en oppervlaktewater een halt toe te roepen.

Onlangs zijn daartoe, naast de al langer bestaande rioleringssystemen onder over- en/of onderdruk, de zogenaamde systemen voor individuele behandeling van afvalwater (IBA) verder ontwikkeld. Deze IBA-systemen maken voor de zuivering gebruik van bacteriën. Deze breken het organische afval af, dat vervolgens bezinkt. Door afwisselend wel en niet beluchten wordt het zuiveringsproces verbeterd. Voorzien van een certificaat zijn de huidige IBA-systemen in staat met meer dan 95 procent rendement te zuiveren en daarom bieden de IBA's op dit moment een volwaardig alternatief voor de voor riolering onrendabele gebieden.

Waar bovengronds de informatie- en communicatietechnologie niet meer is weg te denken uit de samenleving, is ook ondergronds het nodige aan hightech-toepassingen te bewonderen. Kleine en robuuste sensoren volgen het verloop van hoeveelheden en samenstelling van de afvalwaterstromen. Door op een centraal punt de meetgegevens te combineren met bijvoorbeeld de neerslagvoorspelling, kan de rioolbeheerder onmiddellijk het functioneren van het afvalwatersysteem beïnvloeden of de onderhoudsploegen tijdig waarschuwen vollopende gedeeltes te verlaten.

Controle van de riolering biedt ook betere mogelijkheden bewuste afwegingen te maken tussen de vele belangen waaraan de hedendaagse waterhuishouding tegemoet moet komen. Naast de zorg voor droge voeten en voor de afvoer van gezondheidsbedreigende drekstoffen uit de woonomgeving spelen ook belangen zoals oppervlaktewaterkwaliteit voor recreatie en drinkwaterwinning en bijvoorbeeld het voorkomen van verdroging van de ondergrond. Met behulp van moderne technologie kan de rioolbeheerder optimaal tegemoetkomen aan de vaak tegenstrijdige belangen van de maatschappij.

Wellicht de belangrijkste ontwikkeling is de bredere blik die alle bij water betrokken mensen in de afgelopen jaren hebben gekregen. Daardoor wordt beter rekening gehouden met zowel elkaars belangen als met de kosteneffectiviteit van de maatregelen in de diverse onderdelen van een stedelijk watersysteem. Dat daarbij steeds nadrukkelijker ook de problemen en wensen van burgers en bedrijven worden betrokken, zal zeker leiden tot een grotere bewustwording van de voordelen die de riolering ons nog vele jaren zal brengen. Het zijn immers de gebruikers van alle vormen van water die in eerste instantie bepalen wat de mogelijkheden voor een duurzaam stedelijk afvalwatersysteem nu en in de toekomst zullen zijn.

Ir. A. S. Beenen is beleidsmedewerker bij deStichting Rioned