Wetenschap 30 november 1999

Galileo scheert over Io

Door J. Reijnoudt
NASA's satelliet Galileo is vorige week donderdag de vulkanisch actieve maan lo van de planeet Jupiter dichter dan ooit genaderd. Dat zorgde voor spannende momenten en de grondploeg zweette dan ook peentjes.

De satelliet daalde af naar een hoogte van 300 kilometer boven Io. Vier uur voor het laagste punt in de scheervlucht kreeg Galileo een bombardement aan straling te verwerken. Daarmee werden de computers opnieuw gestart en kwam de satelliet in een soort standby-stand.

Camera's en andere instrumenten aan boord kregen daardoor de opdracht alle waarnemingen te stoppen totdat commando's vanaf de aarde bevel zouden geven voor een doorstart.

Dat veroorzaakte een lichte crisis bij het grondteam in Californië (VS). Die ploeg was al voorbereid op het uitvallen van delen van de apparatuur, omdat Galileo in oktober al een vlucht over Io heeft gemaakt op een hoogte van 611 kilometer. Toen veroorzaakte straling al lichte storingen.

Dit keer leek het erop dat de satelliet geen enkele waarneming zou doen. Het grondteam slaagde er echter in de apparatuur van Galileo vier minuten na de dichtste passage weer aan de praat te krijgen. Daardoor kon de satelliet nog iets meer dan de helft van de geplande waarnemingen doen van Io en haar stralingsgordel van elektrische geladen deeltjes. Bovendien heeft Galileo bij deze passage ook nog beelden gemaakt van de maan Europa.

De NASA verwacht dat de satelliet de gegevens de komende weken naar de aarde stuurt. De oktobervlucht heeft onverwacht goede beelden opgeleverd van een aantal van de meer dan honderd actieve Io-vulkanen. Wetenschappers van het NASA-project hopen dat ze, door meer te weten te komen van de Io-vulkanen, ook meer zullen leren over vulkanen op aarde.

Galileo cirkelt al sinds december 1995 rond Jupiter en de manen van de planeet. De satelliet nadert inmiddels het einde van een missie van twee jaar die aan de oorspronkelijke reis van twee jaar kon worden toegevoegd. Vanwege het grote risico van beschadiging door straling is deze extreem lage vlucht over Io als een van de laatste activiteiten gepland.