Wetenschap21 september 1999

„Pak geen snoep aan van
een vreemde meneer”

„LET OP! Als je een e-mail ontvangt met als onderwerp ”How to Give a Cat a Colonic” moet je hem niet openen. Je harde schijf wordt dan meteen gewist. Het bevat een nieuw, zeer kwaadaardig virus en maar weinig mensen kennen het. Deze informatie werd bekendgemaakt door IBM. Deel dit nieuws met iedereen in je adressenboek, zodat de verspreiding van het virus stopgezet kan worden. Het virus wordt op dit moment door nog geen enkel antivirusprogramma herkend.”

Met regelmaat van de klok circuleren deze alarmerende berichten. Stuk voor stuk beschrijven ze extreem gevaarlijke virussen, vrijwel altijd is een gerenommeerd computerbedrijf de bron van de waarschuwing en zonder uitzondering wordt de ontvanger aangespoord het mailtje naar zo veel mogelijk bekenden door te sturen.

Hoe dringend de waarschuwingen ook mogen zijn, het gaat meestal om een ”hoax”: loos alarm. De aansporing om het bericht naar veel mensen door te sturen, heeft het nepvirus hard nodig. Want in tegenstelling tot een 'echt' virus kan het zichzelf niet vermenigvuldigen, maar is het juist de ontvanger die de verspreiding verzorgt. „En daarom kunnen we ze nauwelijks bestrijden”, zegt Eric Chien van Symantec. Getuige de enorme lijsten ontvangers die onder aan de alarmberichten bungelen, geven velen braaf gehoor aan de oproep.

Een hoax kan geen schade aanrichten aan een computersysteem, want virussen verbergen zich nooit in de tekst van een e-mail, hooguit in een computerbestand dat als een aanhangsel bij de e-mail gevoegd is. De werkelijke schade van een hoax zit hem in de tijd die mensen stoppen in het lezen, doorsturen en bespreken van het loos alarm. Ze twijfelen zelf nauwelijks aan het waarheidsgehalte van berichten die hen via Internet bereiken.

Internetters zijn vaak te goedgelovig, zegt Chien. „Stel dat je op straat iemand tegenkomt die beweert een medewerker van de Wereldgezondheidsorganisatie te zijn. Hij biedt je een lolly aan: Neem die en je zal nooit meer ziek worden. Zoiets geloof je niet, je pakt de lolly niet aan. Maar op Internet missen velen, vooral de nieuwkomers, dat gezonde verstand. De boodschap van een hoax wordt voor waar aangenomen en gretig verstuurd naar vrienden en bekenden.”

Als er ook nog eens geld is gemoeid met het doorsturen van een bericht, neemt de goedgelovigheid helemaal grote vormen aan. Zo zouden Microsoft en America Online geld uitloven voor het doorsturen van e-mails, om zich ervan te verzekeren het grootste Internet-bedrijf te blijven. Elk bericht zou een paar dollar opleveren. Om het waarheidsgehalte te onderstrepen, staan onder aan het verhaal allerlei verklaringen van mensen die al honderden dollars hebben ontvangen.

Deze dollar-mail bereikte vorige week onze redactie, gericht aan 39 personen tegelijk. Aan het bericht was te zien dat al vele honderden anderen het ontvangen hadden. Alle ontvangers hebben het bericht gelezen en besproken, meestal onder werktijd. Uiteraard vergoedt Microsoft de schade van de werkgevers niet, het bedrijf heeft nog nooit één dollar betaald voor zulke onzin. „Pak geen snoepje aan van een vreemde meneer”, zegt Chien.

Op al de goedbedoelde waarschuwingen per e-mail is maar één juiste reactie mogelijk: negeer ze. Op Internet zijn goede sites om het waarheidsgehalte van een hoax te controleren. Geef het bericht door aan een deskundige, een systeembeheerder. Stuur ze vooral niet lukraak verder.

Zegt dit voort.