Voor een dubbeltje op de eerste rang

Velen van de ruim 2 miljoen Nederlanders met een aansluiting op Internet horen daar ook bij. Op het wereldwijde web zijn veel koopjes te halen. Informatie over weer en verkeer, duizenden kranten en tv-kanalen, vermaak, computerprogramma's en -spelletjes, muziek – het grootste deel ervan is gratis. Althans, op de twee of drie tientjes abonnementsgeld per maand en de telefoontikken na.

Maar ook die kosten zullen in de toekomst verdwijnen, gezien de ontwikkelingen in het buitenland. De gratis pc met Internet wordt straks even gewoon als de gratis mobiele telefoon. De enige prijs die de 'klant' betaalt is zijn privacy: hij moet een dossier met persoonlijke gegevens overleggen.

Dat verraadt meteen waar de gratis-Internet-leverancier van leeft, hij vertelt zijn adverteerders precies welk publiek zijn pagina's bezoekt. Surfers kijken niet alleen, ze kopen ook. Afgelopen jaar is in Nederland het aantal aankopen via Internet al verdubbeld en de groei neemt voortdurend toe. De adverteerders zijn bang de boot van de e-commerce te missen en betalen grif voor informatie over hun mogelijke klanten. Tegelijkertijd vangen de Internet-providers geld van KPN voor elke minuut dat een klant belt.

Dit jaar is het jaar van gratis Internet, volgend jaar kost ook de telefoonverbinding niets meer, zei directeur J. Prins van Internet Society Nederland een halfjaar geleden. In de Verenigde Staten is het inmiddels zover. Telefoonabonnees betalen daar al sinds jaar en dag een vast bedrag per maand, zonder extra kosten voor de belminuten, zodat de Internet-providers daar niet aan kunnen verdienen. 's Werelds grootste provider, America Online, verhoogde onlangs haar tarief voor de 18 miljoen abonnees tot 21,95 dollar per maand. De strijd is daar echter losgebroken: drie weken geleden gooide de bekende zoekmachine AltaVista de knuppel in het hoenderhok door gratis Internet aan te bieden. Sindsdien meldt zich daar elke 5 seconden een nieuwe abonnee. Hun scherm is voortaan voor 5 procent gevuld met advertenties. Microsoft overweegt de stap van AltaVista te volgen.

Zo is wereldwijd de slag om de klant begonnen. Half Nederland kreeg vorige week een aanbod voor gratis Internet op de mat, want de grote middengroep moet nu over de streep. Juist omdat hiermee de laatste drempel –twee tientjes per maand– verdwenen is, kon dat in Nederland wel eens een succes worden. Sinds twee jaar geleden KPN startte met Het Net als e-mail-provider, het eerste halfjaar gratis, heeft een half miljoen Nederlanders daar gebruik van gemaakt. De vuiligheid die daar te krijgen is, namen ze voor lief. Tamelijk geruisloos veranderde Het Net afgelopen zomer in een gewone Internet-provider.

Wat zullen de gevolgen zijn als Internet straks in Nederland even gewoon wordt als de telefoon? De televisie heeft in de jaren zestig en zeventig de bijl aan de christelijke wortels van ons land gelegd, zal Internet in het begin van de volgende eeuw de nekslag betekenen? Dat is bepaald niet uitgesloten.

Kort voor de dertigste verjaardag van Internet publiceerde het wetenschappelijk tijdschrift Nature een overzicht van de inhoud van het wereldwijde web. Big Brother blijkt vooral een grote etalage te zijn, want 83 procent van de pagina's is commercieel. Was het net ooit voor 100 procent bevolkt door wetenschappers, die zijn nu een randverschijnsel, met 6 procent van de pagina's. Een nog sterker randverschijnsel zijn de pornopagina's, 'slechts' 1,5 procent.

Als christelijk Nederland nu ook Internet omarmt, komt het gevaar van verschillende kanten. Die 1,5 procent porno is goed voor in totaal 12 miljoen pagina's, 12 miljoen te veel. Bedrijfsleven en christelijke organisaties móéten hun handen ineenslaan om een waterdichte keerwand te bouwen, zodat dit vergif eruitgefilterd kan worden. Jongeren verantwoordelijk leren omgaan met Internet is nodig, maar niet voldoende. Laat niemand zich verheffen boven koning David, die vanaf z'n paleisdak de verleiding tot zonde niet weerstaan kon.

Een gevaar dat niet weg te filteren is, betreft het grootste deel van Internet, de commerciële pagina's, die steeds meer op de consument gericht zijn. Net als de tv zal Internet het materialisme aanwakkeren. Anders dan bij tv-reclames, hoeft de Internetter maar een paar toetsen in te drukken en de aankoop is gedaan. Instantbehoeftebevrediging op allerlei terrein. Maar voor wie z'n hart hecht aan de wereld, is goedkoop uiteindelijk duurkoop.