Heelal serieus onderzoeken

Een land dat niet investeert in fundamenteel wetenschappelijk onderzoek gaat op den duur ook technologisch ten gronde. Alleen al om die reden heeft sterrenkundig onderzoek nut. Om die reden ook is het goed dat Nederland volop meedoet aan de voorontwikkeling van de volgende generatie radiotelescopen.

Toch hoor ik juist rond het bouwen van SKA nogal eens de vraag of dat allemaal nou wel nodig is. Een terechte vraag en het is goed dat zij gesteld wordt. Niet dat SKA zo verschrikkelijk duur is, want vergeleken met satellietinstrumenten valt dat allemaal nogal mee. Maar het moet natuurlijk niet zo zijn dat astronomen almaar grotere instrumenten bouwen omdat we dat zo leuk vinden. Dat risico zit erin en daarom is het goed dat vóór de technologische conferentie –deze week bij de Stichting Astronomisch Onderzoek in Nederland (Astron) in Dwingeloo– er vorige week eerst een wetenschappelijke bijeenkomst aan de Universiteit van Amsterdam is gehouden.

Met SKA verwachten astronomen informatie te krijgen over de ontstaanstijd van het heelal. Ook daarbij kun je twijfels hebben: is het nodig om dat te weten? Sommige christenen beschouwen het zelfs als ongewenst om daarnaar te zoeken. Alhoewel ik zelf niet de ervaring heb dat kosmologie me dichter bij God brengt, toch juich ik deze houding niet toe. Mensen stellen namelijk hoe dan ook vragen over oorsprong en ontstaan en ze formuleren daar hoe dan ook antwoorden op. Dat is ons mensen eigen, daar hoef je echt geen natuurwetenschapper voor te zijn. Ik ben er wel een sterk voorstander van om, als we dan antwoorden gaan formuleren, dat in ieder geval te doen op een zo degelijk mogelijke basis.

Rond het vroege heelal wordt nu veel gespeculeerd. Veel theorievorming op dit gebied is nauwelijks te controleren. Sommige lieden zitten daar niet mee, maar serieuze astronomen hebben daar wel een probleem. Een theorie heeft alleen zin als je haar kunt confronteren met de werkelijkheid. Een aantal theorieën over het heelal kan door SKA straks beter beoordeeld worden op zijn merites.

Een heel ander soort vraag die veel mensen zich stellen, is of er buiten de aarde ook leven in het heelal bestaat, een onderwerp waar ook SKA onderzoek naar gaat doen. Dat is typisch zo'n vraag waar je alleen maar over kunt speculeren. Er is een paar theorieën bedacht waarmee men probeert aan te tonen dat het zeer waarschijnlijk is dat er leven op andere planeten voorkomt. Voorlopig blijven die verhalen vooral beredeneerd giswerk.

Aangezien ik geloof dat deze aarde een bewuste schepping van God is, is de vraag voor mij overigens meer: of God op meer plaatsen in het heelal leven kan hebben geschapen. Op die vraag worden verschillende antwoorden gegeven, maar ook dat is puur giswerk. Uitsluiten kun je het niet, althans niet op bijbelse gronden. Maar hoe je de vraag ook formuleert, mensen zoeken er een antwoord op. Waarmee ik weer op mijn eerdere punt kom: als je antwoorden zoekt, pak het dan serieus aan.

Persoonlijk vind ik het zoeken naar sporen van intelligente communicatie een hopeloze aangelegenheid. Maar als we het willen, laten we er dan tenminste een instrument van de omvang van SKA voor gebruiken.