De sterrenhemel in april
Door W. G. Hulsman
April begint om 0.50 uur met een volle maan. Dat zal weinig mensen opvallen. Toch bepaalt die maan wanneer zij het paasfeest vieren en een paar dagen vrij hebben. Pasen valt sinds de 16e eeuw op de eerste zondag na de eerste volle maan na het begin van de lente, 21 maart.
De eerste volle maan van de lente valt altijd tussen de 20e maart en de 18e april, want om de 27,5 dagen heeft de maan dezelfde schijngestalte. De vroegste Pasen kan daardoor op 22 maart vallen, de laatste op 25 april. Ook Hemelvaartsdag (40 dagen na Pasen) en Pinksteren (50 dagen) liggen zo vast.
Deze maand is er ook een volle maan op Koninginnedag. De beste dagen om een blik naar boven te werpen, liggen dus in het midden van april. Door de zomertijd duurt het een stuk langer voordat het donker is, maar een echte sterrenkijker gebruikt juist de kleine uurtjes.
Op dat tijdstip ziet hij deze maand aan de zuid(west)elijke hemelkoepel het sterrenbeeld Leeuw met aan de westzijde de helder flonkerende ster Regulus, de Kleine Koning. Op 24 maart rond 23.30 uur is door een verrekijker te zien dat deze ster voor ruim een halfuur achter de maan verdwijnt. De meest oostelijke en op een na helderste ster in Leeuw heet Denebola, wat in het Arabisch zoveel betekent als Leeuwenstaart. Het sterrenbeeld Maagd met de heldere dubbelster Spica achtervolgt Leeuw. In april is de rode planeet Mars in dit sterrenbeeld te vinden.
Hoog aan de noordelijke hemelhelft staan de bekende Grote en Kleine Beer. Vanuit het noordoosten komt de op vier na helderste ster dichterbij: Vega in Lier. Lier is een klein, maar goed herkenbaar sterrenbeeld. Aan de zuidkant van Lyra is met een kleine telescoop een van de helderste planetaire nevels te vinden. Zo'n nevel is een gaswolk die rond een ster hangt en heeft verder niets met planeten te maken.
Lyriden
Het sterrenbeeld Lier is deze maand extra interessant, omdat in de een na laatste week van de maand een licht verhoogde activiteit van meteoren uit die richting te verwachten is. De kleine zwerm van de Lyriden bereikt haar hoogtepunt rond de 22e, maar er zullen niet meer dan 15 flitsen per uur te zien zijn. Toch is het wel de moeite waard om een donkere plek op te zoeken, want in het verleden zijn zeer heldere exemplaren, zogenaamde vuurbollen, geregistreerd. Al 2500 jaar geleden tekenden astronomen de eerste Lyriden op. In de vroege avond geeft de maan hinderlijk storingslicht.
Op andere momenten van de maand zorgt de maan juist voor fraaie beelden. Zo passeert zij op 1 april om 21.00 uur en 29 april om 6.00 uur de ster Spica op enkele graden. Op 3 en 29 april is de afstand tussen de maan en Mars 's avonds erg klein en op de 18e staat de kleine maansikkel om 22.00 uur 7 graden onder Venus.
Zevengesternte
Van de planeten laten in april alleen Venus en Mars zich zonder hulpmiddelen vinden. Mars staat 's nachts als een oranje-rode ster bij de grens tussen de sterrenbeelden Maagd en het vage sterrenbeeld Weegschaal en is niet moeilijk te vinden.
Venus schittert net als de afgelopen maand tot 4 uur na zonsondergang in het westen. De heldere avondster kan deze maand ook als vingerwijzer naar de sterrengroep Plejaden dienen. In de avond van 11 april passeert de planeet dit Zevengesternte op 2,8 graden afstand. Overigens komen de meeste waarnemers met het blote oog niet verder dan zes sterren. In werkelijkheid bestaat de groep uit 300 tot 500 sterren. Zij staan op ruim 450 lichtjaren. Iets verder weg dus dan onze Venus. Al door een verrekijker is de samenstand met de Zeven Zusters een fraai gezicht.
De andere planeten zijn moeilijk of amper te vinden: Mercurius is alleen voor kijkers met de juiste uitrusting overdag te vinden, Jupiter staat zo dicht bij de zon dat hij deze maand niet te zien is, Saturnus verdwijnt ook in het zonlicht. De kleine Pluto is niet zonder sterke telescoop in het vizier te krijgen. De buitenste grote jongens Uranus en Neptunus in Steenbok vragen ook om een telescoop. En zelfs dan blijven de reuzen voor het oog nog maar kleine balletjes.
