Frankfurter Musikmesse
toonaangevende beurs
Door ir. W. J. Eradus
”Digitale doorbraak op de Musikmesse?”, was 10 jaar geleden de kop boven een artikel over ontwikkelingen van de muziek bij de gratie van het elektron. De grootste jaarlijkse muziekbeurs ter wereld liet deze maand zien dat de digitale doorbraak inmiddels volledig zijn beslag heeft gekregen. Een impressie van de 20e Frankfurter Musikmesse.
Al van ver doemen de wolkenkrabbers van Frankfurt op. We naderen het Manhattan van Europa. De hoogste toren in dit ensemble van beton en glas, de 256 meter hoge Messeturm, wenkt naar het jaarlijkse muzikale spektakel: de Frankurter Musikmesse.
Onder één dak staan hier de meest fijnzinnige en authentieke muziekinstrumenten tentoongesteld met hardrockinstrumenten, house-elektronica en lichtshows met laserstralen. Ruim 2000 exposanten –een verdubbeling ten opzichte van 10 jaar geleden– afkomstig uit 44 landen zingen het hoogste loflied op hun producten, en dat gelijktijdig! Gelukkig zijn de grootste muzikale vermogens veilig opgeborgen in geluiddichte cabines.
Dat geld echter niet voor hal 9.2, de ”Pianosalon”, die is ingeruimd voor meer dan 500 piano's, vleugels en historische toetsinstrumenten. Daaronder waren altijd wel een paar leuke pijporgeltjes te bewonderen van de Vereniging van Franse Orgelbouwers, de GPFO. Die vereniging heeft dit jaar echter besloten alleen acte de présence te geven op de Parijse ”Mesucora”. Deze Franse muziekbeurs, die van 9 tot 13 april wordt gehouden, is weliswaar kleiner, maar richt zich wel veel meer op het klassieke genre.
Moselmixture
Traditioneel is de Duitse leverancier van pijporgelonderdelen Laukhuff wel present met welgeteld één lange orgelpijp. Het is een wel heel bijzonder exemplaar vanwege het kraantje onderaan. Daaruit wordt voor gekwalificeerde klanten ieder jaar weer een heerlijk wijntje geschonken, de ”Moselmixture, 5 sterk”.
Ook concurrent Heuss heeft samen met de bekende maker van tongwerken Giesecke een stand in de Pianosalon. Ditmaal dus geen ”Sacralorgeln”, of ze zouden van Eminent moeten komen. Die wordt met haar fraaie modellencollectie volledig ingesloten door het getokkel van tientallen piano's en vleugels. Dan hebben de verenigde elektronische orgelfabrikanten het een niveau lager beslist gezelliger. Daar staan Cantor en Content in hun twee-onder-een-kapbehuizing. Gemeenschappelijk hebben ze ook hun inspirerende gedrevenheid. Cantor bouwt en intoneert een orgel volledig op klantenspecificaties met het inmiddels beproefde Engelse Bradford-systeem. Content ontwikkelt als enige Nederlandse fabrikant zelf zijn muziekchips.
Stiltecentrum
Zoals veel grote beurzen heeft ook de Fankfurter Messe een ”stiltecentrum”, een oase van rust en een ongedwongen mogelijkheid voor bezinning. Tot onze verbazing treffen we midden op de drukke beurshal een fraai, in zachte pasteltinten gehuld kapelletje aan. De uitnodigend openstaande kerkdeur geeft uitzicht op een aantal sobere kerkbanken, waarop liedboekjes lijken te liggen. Binnen is geen kansel te vinden. Ook gewijde stilte is ver te zoeken. Er weerklinkt voor deze intieme ruimte onwaarschijnlijk luide orgelmuziek. De liedboekjes blijken witgekafte cd's van Johannus. Leuk gevonden. Het geeft meer reliëf aan het Duitse begrip ”Sacralorgel”.
Tien jaar na de doorbraak van de digitale muziekelektronica zijn geen echte noviteiten meer te traceren. De sampling-techniek is inmiddels volwassen. Steeds meer worden ”lange samples” toegepast, die niet alleen de juiste klankkleur bevatten maar ook iets doorgeven van de beweeglijkheid van de levende orgeltoon. De techniek is niet meer de beperkende factor voor de klankkwaliteit. Eerder is dat het beperkte vermogen om muzikale randvoorwaarden te vertalen naar technische specificaties.
Muzieksoftware
Een weg banend door synthesizers, midikeyboards en elektronische piano's die hal 9.1 bevolken, komen we bij de stands met muzieksoftware, waar complete partituren met de computer worden gezet. Wat Word is voor tekstschrijvers, lijkt hier Capella te zijn voor componisten. Capella maakt niet alleen het noten schrijven mogelijk via de computer of door het inspelen op een midimuziekinstrument. Nieuw is dat met een microfoon het geluid direct worden omgezet in noten. Wie al zingend z'n creativiteit de ruimte geeft, zal het resultaat direct op de notenbalk zien.
Daarnaast is het mogelijk met het programma Capella-Scan een bestaand muziekstuk te scannen. Dan verschijnt het notenbeeld op het beeldscherm; de software kleurt de herkende noten en tekens groen. Het resultaat kan, eventueel na correcties, worden weggeschreven naar een midi-file en is dan direct op een modern elektronisch orgel of piano met midi af te spelen.
Nog verbazingwekkender is het intelligente programma Tonica, dat kan componeren. Het harmoniseert geheel zelfstandig iedere opgegeven melodie, naar wens in de stijl van bijvoorbeeld Bach of Reger. Het programma leert door de ingebouwde kunstmatige intelligentie. Tonica is inmiddels zover dat het de typische melodieversieringen van de oude meesters toevoegt, zodat een boeiend muzikaal resultaat kan ontstaan. Kunnen componisten nu maar beter inpakken?
