Wetenschappers willen
'leven' maken

Amerikaanse wetenschappers maken zich op om nieuw 'leven' te maken: de basisstenen van het leven, het DNA. Dr. Craig Venter maakte dit afgelopen zondag bekend tijdens een jaarlijkse bijeenkomst van de Amerikaanse Vereniging ter Bevordering van de Wetenschap (AAAS) in Anaheim, Californië.

Venter is directeur van Celera Genomics Corporation, een bedrijf dat zich bezighoudt met het in kaart brengen van erfelijke informatie. Vorig jaar verliet hij het niet-commerciële Institute for Genomic Research, dat een belangrijke rol speelt in het wereldwijde project om het menselijk genoom in kaart te brengen.

Venter en zijn medewerkers werken met onder meer Mycoplasma genitalium, een bacterie die voorkomt in de menselijke longen en geslachtsdelen. Het organisme, dat voorzover bekend geen ziektes veroorzaakt, is vooral een interessant studieobject omdat onderzoek tot nu toe heeft uitgewezen dat het het kleinste aantal genen heeft: slechts 470. De mens heeft er naar schatting 80.000 tot 100.000.

M. genitalium is niet alleen klein en dus makkelijk te bestuderen, het heeft ook nog een 'broertje', Mycoplasma pneumoniae. Deze bacterie heeft dezelfde 470 genen plus nog eens 200 extra. Venter kon dus concluderen dat deze 200 niet essentieel zijn voor leven.

Door de genen van M. genitalium een voor een te verwijderen, proberen Venter en de zijnen het kleinst mogelijke aantal genen te achterhalen dat noodzakelijk is voor het voortbestaan. Uiteindelijk slaagden zij erin om M. genitalium terug te brengen tot 300 essentiële genen.

Nu moet nog komen vast te staan waar deze 300 genen voor dienen. Van ongeveer honderd genen is de functie nog onbekend. Venter heeft inmiddels achterhaald welke basisprocessen in elk geval erg belangrijk zijn voor het leven: het transport van kalium, calcium en fosfor.

Met al deze kennis kan in het laboratorium een 'kunstmatige' M. genitalium in elkaar worden gezet. Stukjes DNA van dode bacteriën kunnen dienen als bouwstenen, maar het is ook mogelijk met in het laboratorium gefabriceerd DNA. Met toevoeging van de juiste aminozuren, vetten en suikers zou het DNA in de reageerbuis een levend organisme om zich heen moeten bouwen.

Maar eerst wil Venter advies van experts in ethiek en religie. „Wij vragen of het ethisch verantwoord is om op synthetische wijze nieuw leven te maken.” De techniek zou uiteindelijk gebruikt kunnen worden voor het maken van nieuwe dodelijke bacteriën en virussen voor biologische wapens. Daarom vindt Venter het wenselijk dat er een verbod komt op de laatste stap, het werkelijk maken van leven in het laboratorium.