Suikeroom Soros
S. M. de Bruijn
George Soros wordt verguisd en verafgood. Is hij de slimme speculant die z'n belast geweten afkoopt door een deel van zijn duistere miljoenen aan goede doelen te besteden? Of de nobele filantroop, die begaan is met de onderkant van de samenleving en het Russische volk van de ondergang wil behoeden?
De Hongaar George Soros is van Joodse afkomst en werd in 1930 in Boedapest geboren. In de Tweede Wereldoorlog ontsnapte hij aan de holocaust, in 1947 ontvluchtte hij het oprukkende Sowjet-regime door naar Londen te emigreren. Sinds 1956 woont Soros in de Verenigde Staten. „Toen ik meer geld begon te verdienen dan voor mezelf en m'n gezin nodig was, besloot ik een fonds op te richten”.
Soros ziet het als zijn 'missie' om een open samenleving te stichten, waarin niemand kan claimen de waarheid in pacht te hebben, waarin mensen verschillende interesses en inzichten mogen hebben. Dat is hem ingegeven door een sterk anticommunistische houding. „De Sowjet-Unie was niet alleen aan de buitenkant gesloten, met al haar reisbeperkingen, maar ook aan de binnenkant. De officiële leer werd verondersteld antwoord te geven op alle vragen, en iemand die het er niet mee eens was, werd behandeld als dissident”. Vooral in die voormalige communistische landen valt veel te verbeteren. „Na de val van de almachtige totalitaire staat is daar een roofzuchtig kapitalisme ontstaan”, vat hij samen.
Suikeroom Soros laat het niet bij mooie woorden. Zijn persoonlijk vermogen wordt geschat op 10 miljard gulden – althans, vóór de recente economische crisis. Eerlijk verdiend, vindt hij zelf, al denken sommigen daar anders over. In 1992 incasseerde hij in een enkele week 2 miljard gulden, door miljarden aan Britse ponden te lenen en om te zetten in Duitse marken, om ze later –na een forse koersval van het pond– weer terug te kopen.
Het geld besteedt hij grotendeels via zijn Open Society Institute, met hoofdkantoren in New York, Boedapest en Moskou. Voor diverse landen –Hongarije, Joegoslavië en vooral Rusland– geldt dat Soros meer financiële steun verleent aan ontwikkelingshulp dan de Verenigde Staten.
Niet overal wordt Soros met open armen ontvangen. Hij haalde zich de woede op de hals van Loekasjenko, de autoritaire premier van Wit-Rusland, die hem een boete oplegde van 6 miljoen gulden omdat hij geen belasting betaalde over zijn weldaden. Ook in de Verenigde Staten ontmoet Soros kritiek, omdat hij daar 'ontwikkelingshulp' verleent die niet precies in het Amerikaanse straatje past, bijvoorbeeld op het gebied van drugspreventie en seksuele voorlichting.
Gevangenis
Rusland is zijn favoriet. Z'n vader zat er in de gevangenis, tijdens de Eerste Wereldoorlog, en bracht hem later liefde bij voor de Russische cultuur. „Ik ben werkelijk diep begaan met Rusland”. Een jaar geleden zegde Soros een gift toe van 1 miljard gulden, verdeeld over drie jaar, waarmee hij de belangrijkste gelddonor van Rusland geworden is. Daarnaast investeerde hij al voor meer dan 5 miljard gulden in het immense land. Zijn jongste gift is vooral bedoeld voor de gezondheidszorg, het onderwijs, omscholing voor militairen en het aanleggen van snelle Internet-verbindingen en -voorzieningen voor universiteiten.
„Misschien ben ik naïeve idealist, maar ik koester hoge verwachtingen van Rusland. Het verlangen naar vrijheid en rechtvaardigheid, dat de Russen immers zo weinig gekend hebben, kan zelfs niet door de sterkste beproevingen onderdrukt worden. Ik geloof niet dat het door de teleurstellingen en verschuivingen van de laatste tien jaar aangetast is. Ik ben er zeker van dat het kan herleven. Daarom geloof ik dat de Russen de rest van de wereld wat kunnen leren: ze moeten de open samenlevingen van het Westen tonen wat de echte betekenis van een open samenleving is. Daarmee kan de Russische ziel haar grootsheid laten zien. Of het lukt, hangt af van het Russische volk”.
