Kering Nieuwe Waterweg sluit zichzelf

De Maeslantkering is mei 1997 als afronding van de Deltawerken in gebruik genomen en moet ongeveer een miljoen mensen in het achterland beschermen tegen hoog water vanuit zee. De kering stuitte op verzet van vooral de havenlobby. Zij zagen het kunstwerk als een bedreiging voor de bereikbaarheid van de haven.

De 'havenbaronnen' zijn daarom ook niet blij met de jaarlijks proefsluiting, zoals die zaterdag plaatsvond, want een groot deel van de haven –Europoort en de Maasvlakte uitgezonderd– is bijna een dag onbereikbaar voor de zeescheepvaart. Omgekeerd kan de binnenscheepvaart niet naar de Maasvlakte en Europoort omdat tegelijkertijd de Hartelkering bij Spijkenisse sluit.

Als de keringen onnodig dichtgaan, levert dat een schadepost van 8 tot 10 miljoen gulden voor de haven op. Daar staat tegenover dat het niet-afsluiten van de Nieuwe Waterweg overstromingen in het achterland kan veroorzaken.

Een foute beslissing mag daarom niet voorkomen. Echter, in de voorbereidingsfase bleek dat de kans dat mensen een verkeerde beslissing nemen veel groter is (1 op de 1000 keer) dan wanneer een computer alle informatie wikt en weegt (1:100.000). „Een computer krijgt geen ingevingen en raakt niet onder de indruk van de weersomstandigheden”, aldus een woordvoerder van Rijkswaterstaat.

Spaceshuttle
Voor Rijkswaterstaat reden genoeg om de bediening van de deuren geheel automatisch te laten verlopen via het zogenaamde Beslis- en Ondersteunend Systeem (BOS). „De veiligheidsnormen waaraan het systeem nu voldoet zijn vergelijkbaar met die van de spaceshuttle of een kerncentrale”, aldus een medewerker van het softwarebedrijf CMG, waarmee Rijkwaterstaat nauw samenwerkte. Volgens zijn berekeningen faalt de computer bij de kering nu eens op de 20.000 keer.

Een centrale plaats in BOS neemt Sobek, een waterbewegingsmodel, in. Het berekent op basis van meteorologische en waterkundige data die van buiten komen, wat de verwachte waterstanden bij Rotterdam, Spijkenisse en Dordrecht zijn. Sobek vergelijkt elke 10 minuten de waterstanden, windrichting en windsnelheid met de sluitingscriteria die in het elektronische bedieningsmodel voor de kering zijn opgenomen.

Op het moment dat Sobek in Rotterdam 24 uur later een waterpeil van 3 meter boven NAP verwacht „gaan er rode lampjes branden” en stuurt BOS signalen door naar BES, het Besturingssysteem Stormvloedkering. Voor de proefsluiting van zaterdag heeft de beheerder een speciale opdracht aan de computer gegeven.

Als BES het signaal “voorbereiden sluiten” krijgt, wordt ook het personeel van de kering opgeroepen. Acht uur voor tijd krijgt het Haven Coördinatie Centrum geheel automatisch bericht dat de scheepvaart straks gestremd wordt. Vier uur voor sluiting lopen de dokken waarin de 210 meter brede en 22 meter hoge deuren liggen, langzaam vol water, waardoor de deuren gaan drijven. Twee uur later gaan de lichten voor de scheepvaart op rood.

De twee deuren varen in een halfuur naar buiten en zinken vervolgens in circa twee uur neer op de bodem van de Nieuwe Waterweg. Al die tijd blijft de computer data verzamelen en vergelijken. Mocht er een verandering in de weerssituatie of waterstroming optreden, dan kan de computer de sluiting op elk moment onderbreken. Anders gaan de deuren pas weer open nadat het water aan de rivierzijde van de deuren hoger staat dan aan de zeezijde.

Mens uitgeschakeld
Kan de computer dat allemaal foutloos? Ir. S. F. R. Deighton, leider van het computerproject voor Rijkwaterstaat: „We hebben alle systemen dubbel uitgevoerd. Treedt in het ene een fout op, dan kan de computer op elk moment overschakelen op het andere. Er worden allerlei kruiscontroles uitgevoerd”. Dat maakt BOS volgens de ontwikkelaars zeer betrouwbaar.

En als de computer nu toch niet handelt zoals verwacht? Deighton: „De computer is op dit punt de baas. Het personeel is in principe niet in staat de computer uit te schakelen. Er is een gigantisch hoge drempel ingebouwd. In een noodsituatie is alleen de beheerder van de kering in staat om in te grijpen. En de software is volgens de makers zo vaak getest, dat er weinig fouten meer in kunnen zitten”.

„Een onderdeel waar nog aan gewerkt wordt, is het millenniumprobleem. Het systeem mag straks niet 00 lezen voor het jaar 2000, want dan zouden het historische gegevens lijken. Dat mag niet gebeuren”, aldus de 'bouwer' van de kering voor Rijkswaterstaat, drs. ir. Rohde.

Zaterdag draaiden de deuren om 12.23 uur dicht. Het was 's morgens vroeg nog de vraag of de kering wel helemaal zou sluiten, want door de beperkte regelval vorige week en de aflandige wind was het waterpeil laag. „De kering is juist gebouwd op extreme situaties en dreiging vanuit zee”, aldus Rohde.

's Nachts om drie uur liggen de deuren weer in de dokken. De proef is technisch geslaagd. Nu is het wachten op een storm. De verwachting is dat de Maeslantkering eens in de zes à zeven jaar dicht moet.