Gorilla op Internet

De zogenaamde chat-programma's op Internet –waarbij deelnemers over en weer korte boodschappen sturen– hebben meestal niet veel inhoud. Sinds gisteravond neemt voor het eerst ook een aap deel aan de kletsprogramma's. De Amerikaanse gorilla Koko, 26 jaar oud, beantwoordt via Internet vragen van bezoekers van de site www.gorilla.org. Dat ze niet kan typen, is geen probleem, want dat doet lerares en tolk dr. Francine Patterson voor haar.

Koko heeft de afgelopen 25 jaar gebarentaal gestudeerd en begrijpt volgens Patterson ongeveer 2000 Engelse woorden. Bovendien kent ze meer dan 1000 gebaren. Koko zal vragen van nieuwsgierigen beantwoorden met gebaren, die Patterson zal vertalen in geschreven tekst.

Een computer is voor Koko geen bijzonder gereedschap. Ze heeft er al achttien jaar een, een geschenk van computerfabrikant Apple die Koko als 'proefpersoon' wilde gebruiken voor het testen van vereenvoudigde aanraakscherm-technologie.

Koko beheerst de gebarentaal zo goed dat zij negen jaar geleden aan Patterson duidelijk wist te maken dat ze graag een baby wilde. Ze kreeg veel aandacht in de media omdat ze schilderijen maakte die tentoongesteld werden en omdat ze geruime tijd een poes als huisdier had.

Het werk van Patterson met Koko is het langste ononderbroken communicatieproject tussen een mens en een dier. Het project is bedoeld om de aandacht te vestigen op de bedreigde positie van de gorilla in Afrika. Het vlees van de dieren is erg gewild.

Koko werd in de dierentuin van San Francisco geboren. Toen bleek dat haar moeder niet genoeg borstvoeding had, namen mensen Koko onder hun hoede. Toen ze twee jaar was, verhuisde ze naar de Gorilla Foundation in San Francisco, waar ze nog steeds woont.

Bse

Een klein stukje weefsel uit een ooglid van een schaap is voldoende om vast te stellen of het dier later de dodelijke ziekte scrapie zal ontwikkelen. Een soortgelijke test zal mogelijk in staat zijn de ziekte bse te herkennen voordat de dieren symptomen vertonen. Dat berichtte het tijdschrift New Scientist afgelopen zaterdag.

Er bestaat al een test voor scrapie, maar daarvoor moeten de schapen een algehele verdoving ondergaan. De nieuwe test is goedkoop en door de boer zelf uit te voeren. Amerikaanse onderzoekers uit Pullman hebben gevonden dat in het lymfeweefsel aan de binnenkant van het ooglid een eiwit ontstaat bij dieren die later scrapie zullen ontwikkelen.

Op dit moment is de enige behandeling van de ziekte het in quarantaine houden van dieren van verdachte kuddes. Dat is lastig en duur, omdat het vijf tot zes jaar kan duren voordat de symptomen openbaar worden. De onderzoekers hopen nu in staat te zijn de zieke dieren op te sporen voordat ze hun soortgenoten besmetten. Binnen een jaar moet de test op de markt zijn.

Zuinigste wasdroger

Wasdrogers zijn de grootste energieverslinders in huis. In meer dan de helft van de Nederlandse huishoudens staat zo'n apparaat en de energiekosten daarvan bedragen maar liefst eenzesde van de energierekening, twee keer zo veel als de wasmachine en meer dan alle lampen in huis.

Daarom schreven de Nederlandse onderneming voor energie en milieu (Novem) en de International Energy Agency (IEA) een wedstrijd uit om de ontwikkeling van een zeer milieuvriendelijke wasdroger te stimuleren. Gisteren reikten zij de “Award of Excellence” uit aan de Öko-Lavatherm van AEG, een machine die 50 procent minder stroom gebruikt dan traditionele elektrische drogers en daarmee de zuinigste wasdroger ter wereld is.

De Öko-Lavatherm droogt kleding met behulp van een warmtepomp en is vanwege de lagere droogtemperatuur extra veilig voor textiel. Een warmtepomp is een apparaat dat warmte kan verpompen van een koude naar een warme kant of andersom. Als de koude kant wordt opgewarmd, dan wordt ook de warme kant warmer. De warmtepomp in deze droger werkt precies omgekeerd als in de koelkast. Bij de koelkast wordt de warme condensor aan de achterkant afgekoeld door de omgeving, waardoor de koude verdamper in de koelkast koud wordt of blijft. Bij de warmtepompdroger wordt de koude kant opgewarmd door de warme vochtige drooglucht, zodat de warme kant nog warmer wordt. Het temperatuursverschil bedraagt 60 graden Celsius. Het apparaat heeft geen luchtafvoer nodig.

Wakkere astronauten

Het Amerikaanse ruimtevaartbureau NASA probeert tijdens de huidige missie van de Columbia het 'slaaphormoon' melatonine uit op twee astronauten. De rest krijgt placebo's. Allen dragen permanent een zender bij zich die van minuut tot minuut de lichaamstemperatuur meet. Ook hebben de astronauten een slaapkap op met elektroden om de impulsen van hersenen, hart, spieren en ogen te meten.

Het is maar een van de methodes tijdens de lopende missie om erachter te komen waardoor astronauten zo slecht slapen. Het ruimteveer Columbia vertrok vrijdag een week geleden voor een zestiendaagse missie. De astronauten zullen in totaal 26 tests uitvoeren met het menselijk brein, het zenuwstelsel en de ademhaling. Voor de proeven zijn ook 2000 kleine dieren en insecten aan boord.

Een van de oorzaken van de slaapproblemen in de ruimte is dat de biologische klok totaal in de war wordt gebracht. Het lichaam reageert op zonlicht en donkerte, dus ook op de snelle wisseling als gevolg van de rondjes van 90 minuten om aarde.

NASA heeft haast met het vinden van een oplossing. Niet alleen met het oog op toekomstige ruimtereizen, zoals naar Mars, maar ook voor de komende bouw van het nieuwe internationale ruimtestation (ISS).

Vorige week leek het erop dat de bemanning behalve slaapproblemen ook nog eens ademhalingsmoeilijkheden zou krijgen. Beide systemen die de kooldioxide, afkomstig van uitgeademde lucht, uit de lucht filteren, vielen uit. Er zijn 28 noodluchtfilters aan boord, maar die zijn slechts voldoende voor ongeveer een week.

In de nacht van zaterdag op zondag slaagden de astronauten erin het defect te verhelpen. Daardoor hoeft de missie niet te worden ingekort, deelde NASA mee.

Internationaal ruimtestation

De bouw van het internationale ruimtestation zal flink duurder uitpakken dan was geraamd. De kosten zullen mogelijk oplopen tot bijna 50 miljard gulden. Dat is flink hoger dan de bijna 35 miljard gulden die president Bill Clinton in 1993 als maximum had gesteld. Dat bedrag is niet realistisch, zei een onafhankelijke adviesraad van de NASA afgelopen donderdag in een rapport.

De kosten lopen volgens de raad op door de technische complexiteit en de omvang van het ISS, maar ook door de ambities van de deelnemende landen. De NASA kreeg kritiek, omdat het bureau in de begroting te weinig rekening zou houden met tegenvallers.

Het eerste deel van het station moest dit jaar worden gelanceerd, maar dat blijkt onhaalbaar. Op zijn vroegst zal in 1999 de eerste steen in de ruimte worden gelegd. De assemblage van het station in de ruimte zal één tot drie jaar langer duren dan de vijfenhalf jaar die de NASA heeft voorspeld, zei de raad. Rusland heeft de vertraging voor een deel op zijn geweten omdat de regering niet met geld over de brug komt.