De vuile was
van Nederland

Wat is er zoal aan vuiligheid te vinden in de Nederlandse bodem? Dr. Rijnaarts, milieubiotechnoloog bij TNO, onderscheidt anorganische en organische vervuilingen: de eerste groep bestaat voornamelijk uit zware metalen, de tweede categorie valt uiteen in de niet-mobiele en de mobiele verontreinigingen.

Niet-mobiele vervuilingen zijn stoffen die sterk hechten aan bodemdeeltjes, zoals pak's (polyaromatische koolwaterstoffen) en pcb's (polychloorbifenylen).

Mobiele organische verontreinigingen zijn in te delen in drie hoofdgroepen:

• Gechloreerde oplosmiddelen zijn stoffen als per en tri (per- en trichloorethyleen), die in chemische wasserijen in gebruik zijn als droogreinigingsmiddel of in de metaalindustrie als ontvetter. De oplosmiddelen zelf zijn relatief onschadelijk, maar een van de afbraakproducten, vinylchloride (de bouwsteen van polyvinylchloride, pvc), is juist heel gevaarlijk. In Nederland komt deze verontreiniging op 2000 tot 3000 locaties voor.

• Aromatische verontreinigingen zijn stoffen als benzeen, tolueen, ethylbenzeen en xyleen. Deze vervuilingen komen vooral voor bij benzinestations en de winning van aardgas. Vooral benzeen is berucht, vanwege de kankerverwekkende werking ervan. Deze verontreiniging komt in Nederland minstens zo vaak voor als die met gechloreerde oplosmiddelen.

• Gechloreerde insecticides zijn stoffen als lindaan, met de chemische naam gamma-hexachloorhexaan (HCH). Lindaan zelf is slechts een van de vijf nauw verwante stoffen die bij de productie van het insecticide ontstaan, de resterende 83 procent is afval. Daaronder bevindt zich het zeer giftige bèta-HCH, dat zich evenals DDT ophoopt in vetweefsel en terug te vinden is in borstvoeding. Het onderzoek daarnaar kwam pas goed op gang nadat uit gegevens in China was gebleken hoe gevaarlijk de stof is. Daar werd het hele mengsel, inclusief afvalstoffen, gewoon op de akkers gebracht. In Nederland is het afval gebruikt voor bijvoorbeeld erfophoging bij boerderijen. De meeste afvalhopen in Nederland zijn gesaneerd, maar in de bodem komt HCH op zo'n 200 plaatsen voor.