Lego

Door A. de Heer
Lego. De naam alleen al doet vele volwassenen met een vleugje nostalgie terugdenken aan hun kinderjaren. Het was de tijd van het eindeloos fantaseren. De meestal felgekleurde blokjes nodigden daar ook toe uit. Complete dorpen verrezen, inclusief huizen, plantjes –van die merkwaardige sprieten–, een brandweerkazerne en een politiebureau. En niet te vergeten de trein die, met een vermogen van 4,5 volt, door het uitgestrekte minilandschap zoefde.

Lego bestaat alweer bijna zeventig jaar. Het begin ligt in 1932, het jaar waarin Ole Kirk Christiansen in zijn werkplaats in het Deense Billund begint met het fabriceren van houten producten, waaronder speelgoed. „Alleen het beste is goed genoeg”, is Oles devies.

Al snel merkt de houtbewerker dat vooral zijn speelgoed aanslaat bij het publiek. Hij geeft het de naam lego, de afkorting van leg godt, dat zoveel betekent als ”speel goed”. ”Goed” is voor Christiansen slechts dát speelgoed dat de creativiteit, fantasie en ontwikkeling van kinderen –jongens én meisjes– stimuleert. Pas later blijkt dat het woord lego nóg een betekenis heeft. In het Latijn wil het zeggen: ”ik leer” of ”ik stel samen”.

Na de Tweede Wereldoorlog slaat lego nieuwe wegen in. Christiansen begint te experimenteren met plastic, een materiaal dat tot dan toe in Europa niet zo goed bekendstaat. In 1947 koopt hij een machine die ruw plastic omvormt tot dieren, poppetjes en rammelaars. Twee jaar later brengt Lego de eerste plastic bouwstenen, de ”Automatic Binding Bricks”, blokjes dus waarmee makkelijk te bouwen valt, op de Deense markt. Het zijn de dan nog holle voorlopers van de welbekende legosteen. Combineren
In 1958 komt Lego met het blokje dat tot de doorbraak van het product leidt: het blokje-met-schotjes. De 'steuntjes' aan de binnenkant zorgen ervoor dat het steentje een stuk stabieler wordt en het aantal combinatiemogelijkheden enorm toeneemt. Saillant detail: er zijn 102.981.500 manieren om zes legoblokjes met acht knopjes van dezelfde kleur te combineren. Christiansen mag de doorbraak nog net meemaken; in hetzelfde jaar overlijdt hij. Een jaar eerder, in 1957, had zijn zoon Godtfred Kirk Christiansen de zaak van hem overgenomen.

Nadat in 1960 een verwoestende brand de Lego-fabriek in de as legt, besluit Godtfred zich volledig te richten op de productie van plastic legostenen. En het succes kan niet op, zo lijkt het. Aan alle leeftijdsgroepen wordt gedacht. In de loop der jaren openen zelfs drie Legoland-familieparken hun deuren. Een vierde, in Zuid-Duitsland, staat voor 2002 op stapel.

Toch komt er tegenwind. In 1998 draait het bedrijf –bezit van de rijkste familie van Denemarken– voor het eerst met verlies. Het legosteentje lijkt het te moeten afleggen tegen het computerspelletje.

Lego zou Lego niet zijn als het de tegenaanval niet inzette. Zijn nieuwste producten, de lego mindstorms, zijn helemaal gebaseerd op computertechnieken. Kinderen kunnen er hun eigen, robotachtige, figuren mee ontwerpen en die via de computer laten ”denken, zien en voelen.”

Ook het nieuwe speelgoed mag van Lego echter geen afbreuk doen aan de filosofie die het bedrijf vanaf het prille begin voor ogen staat: de overtuiging dat speelgoed de fantasie en het voorstellingsvermogen van kinderen moet stimuleren. Het is de filosofie die ook Kjeld Lirk Christiansen, nee, Kristiansen –er is iets fout gegaan bij de opstelling van zijn geboorteakte– overneemt als hij in 1979 aantreedt als directeur.

De verschillende Lego-fabrieken, in onder andere Denemarken, de VS en Zuid-Korea, draaien 24 uur per dag en zeven dagen per week. Vestigingen in Duitsland en Zwitserland maken mallen met een precisie van 0,005 millimeter. Daarmee produceren zij zo'n 2000 verschillende elementen, in een groot aantal kleuren. Trots is Lego op zijn vele bijzondere stukjes.

Brooddeeg
Voor de meeste elementen gebruikt Lego het plastic acrylonitril butadieen styreen (ABS), een taaie, slagvaste polymeer. Deze kwaliteitskunststof is kleurvast, duurzaam en niet giftig en voldoet zo exact aan de eisen die het bedrijf stelt. Tijdens het fabricageproces wordt ABS verhit tot ruim 230 graden Celsius. Het krijgt dan de kneedbaarheid van brooddeeg. Vervolgens wordt het stukje plastic onder hoge druk samengeperst. Zeven seconden afkoelen, en een nieuw legostukje ligt klaar om te worden ingepakt.

In 1995 overlijdt de 75-jarige ontwerper van de plastic legosteentjes, Godtfred Kirk Christiansen. Met zijn uitvinding heeft hij ruim 300 miljoen kinderen heel wat speel- en leergenot bezorgd. Jaarlijks besteden zij samen 5 miljard uur aan het spelen met de blokjes. Zet je de in de laatste tien jaar verkochte steentjes op een rij, dan loopt die van Amsterdam naar Australië. Dat lego ook onder volwassenen nog altijd warme gevoelens oproept, bewijst de stormloop op het legospektakel in de Zwolse IJsselhallen dezer dagen.