Encarta 2002: veel franje,
weinig nieuws

De nieuwste versie van Encarta 2002 ligt sinds vorige week donderdag in de winkel. „Dit jaar hebben we de medische informatie onder de loep genomen. De hoeveelheid informatie is uitgebreid en nieuwe ontwikkelingen zijn door deskundige schrijvers aangedragen”, zegt Sander Bekkers van uitgeverij Het Spectrum. Bekkers maakt deel uit van de Winkler Prins-redactie, die intussen al weer vijf jaar samenwerkt met Microsoft en ieder jaar een nieuwe versie van de Encarta-encyclopedie op cd-rom uitbrengt.

Het medische gedeelte van de encyclopedie is inderdaad op een aantal punten gewijzigd, leert een rondgang langs een aantal artikelen. Toch leidt dat lang niet altijd tot een uitbreiding van de informatie en in een aantal gevallen zelfs tot een forse inkrimping. Een voorbeeld is de ziekte aids. Het nieuwe artikel is beter leesbaar dan de vorige versie –het begrip CD4-cel wordt keurig uitgelegd–, maar ook een stuk korter. Het huidige artikel bestaat uit ruim 1300 woorden, terwijl de vorige versie er meer dan 4400 telde.

De ontdekking van het virus, het ziekteverloop, de behandeling, de verspreiding en de maatschappelijke gevolgen komen helemaal niet meer aan bod, terwijl laboratoriumtests en de besmettelijkheid van het virus maar summier worden aangestipt. Verbazingwekkend is dat met de vernieuwing actuele informatie verdwijnt. De tripeltherapie, een combinatie van een aantal aids-remmers die juist de laatste jaren zo in het nieuws is en haar vruchten afwerpt in de behandeling van aids, is in de huidige versie totaal verdwenen.

Overgenomen
Een vergelijking met de Medische Winkler Prins Encyclopedie leert dat de tekst daaruit bij veel artikelen klakkeloos is overgenomen, terwijl de tekst uit de vorige Encarta-versie verdwenen is. Dat geldt ook voor het artikel over anesthesie. De 850 woorden uit de vorige versie zijn vervangen door een schamele 126 woorden, letterlijk overgenomen uit de Medische Winkler Prins. Het is moeilijk te begrijpen waarom er voor dit soort afslankingen gekozen is. Als die ruimte vrij moesten maken voor de franje die aan deze cd-rom is toegevoegd, dan is dat een bedenkelijke keus.

Gelukkig komt soms ook het omgekeerde voor. Vorig jaar kwam de encyclopedie bij het begrip reuma niet verder dan een 112 woorden tellende definitie van de gewrichtsaandoening. Nu spreekt zij breedvoerig (453 woorden) over symptomen, behandeling en jeugdreuma. Ook deze uitbreiding is letterlijk overgenomen uit de Medische Winkler Prins. Overigens is al die informatie ook te vinden op de website www.dokterdokter.nl.

De verwijzing tussen artikelen onderling is niet altijd geweldig. In het artikel veteranenziekte is geen link aangebracht die de gebruiker met één muisklik bij het artikel legionella (de verwekker van veteranenziekte) brengt, terwijl het woord wel in de tekst wordt genoemd. In de meeste gevallen komt de gebruiker toch bij de volledige informatie omdat Encarta een goede zoekmachine heeft. In het zoekscherm verschijnen alle artikelen waarin het gezochte woord voorkomt in alfabetische volgorde.

Een ander minpunt is de slechte verwijzing naar de interactieve presentatie van de anatomie van de mens –een soort rondleiding door het menselijk lichaam–, hoewel die ten opzichte van de vorige versie wel is verbeterd. De artikelen bloedsomloop en spijsverteringskanaal hebben een link naar de interactieve presentatie, maar spijsvertering, zenuwstelsel en lever hebben dat niet, terwijl het wel zinvol is.

Medische onderwerpen die de laatste jaren veel belangstelling genieten, krijgen nauwelijks extra aandacht in Encarta 2002. Bij stamcellen geeft het programma zonder verdere toelichting in drie zinnen aan dat er tegenwoordig behalve embryo's ook andere bronnen van stamcellen zijn. Het kloneren van mensen krijgt geen letter meer tekst dan de twee alinea's van vorig jaar en in het artikel over gentherapie is zelfs gesnoeid.

De informatie op de cd's loopt sowieso minstens een halfjaar achter op de actualiteit, de inzameltermijn voor nieuwe gegevens sluit al in mei. De maandelijkse update van jaarboekartikelen via internet heeft de uitgever laten vervallen. Bekkers: „Het kost onevenredig veel energie om de jaarboekartikelen klaar te maken.”

Wisselen
Voor het eerst brengt Microsoft drie versies van de encyclopedie op de markt. De Basiseditie is de meest uitgeklede vorm en bestaat uit één cd. De beperking zit voor een deel in de artikelen, maar vooral het aantal foto's en video's is een stuk kleiner dan in de uitgebreide versies. Encarta Deluxe en Naslagbibliotheek bevatten meer dan 12.000 foto's en illustraties en 130 video's en animaties, bijna twee keer zo veel als de Basiseditie.

In de Naslagbibliotheek is bovendien de Encarta Wereldatlas opgenomen, die voorheen apart verkrijgbaar was. De atlas is volledig verweven met de encyclopedie. Een gebruiker die informatie wil over Duitsland, krijgt meteen een gedetailleerd kaartje op het scherm. De wereldatlas is een stuk zinvoller dan het actuele weerbericht in Berlijn, of de mogelijkheid een Duitse muziekzender te beluisteren, twee andere nieuwkomers.

Al die informatie past natuurlijk niet op één cd-rom. De Encarta Deluxe bestaat uit drie exemplaren die steeds moeten worden gewisseld, de Naslagbibliotheek uit vier. Het is ook mogelijk de inhoud van de cd's naar de harde schijf te kopiëren, maar dat kost wel 1,6 gigabyte schijfruimte. Microsoft heeft overwogen Encarta op dvd –een schijfje waar veel meer informatie op past– uit te geven, maar daar is nog niet genoeg markt voor. Volgend jaar verschijnt Encarta waarschijnlijk alleen op dvd. Een overgangsperiode met cd's en dvd in één doosje kost te veel.

Encarta 2002 brengt op wat actuele dingen na –Máxima, de presidentsverkiezingen in de VS– weinig nieuws ten opzichte van de vorige versie. De encyclopedie is een handvat om snel betrouwbare informatie te verzamelen, iets waar het gros van de gebruikers genoeg aan heeft. Een driedimensionale rondleiding door Persepolis, Azuchi of een van de zes andere nogal willekeurig gekozen bijzondere plaatsen uit de Oudheid, die ook nog eens traag op het scherm verschijnen, voegt daar weinig aan toe.

”Encarta Encyclopedie 2002 Winkler Prins Editie”, uitg. Microsoft, 2001. Basiseditie € 58,75 (ƒ 129,47), Deluxe € 89,- (ƒ 198,88), Naslagbibliotheek € 113,- (ƒ 249,-). Minimale systeemeisen: Pentium 200, 32 Mb RAM.