Computer coördineert taxivervoer

In de vernieuwde centrale zitten zes telefonisten aan een cirkelvormig bureau in de aanslag, elk met een computer en telefoon binnen handbereik. De telefoniste krijgt een lijn binnen en het nummer komt direct in beeld op haar computerscherm. Ze vraagt naar naam en adres van de beller en tikt de gegevens in. „Als een klant belt vanaf een vaste aansluiting, slaan we de adresgegevens op in een database, dat scheelt weer tikwerk als hij nog eens belt. Voor mobiele nummers geldt dat natuurlijk niet.”

Direct nadat de telefoniste de gegevens heeft ingevoerd, gaat de computer op zoek naar een geschikte taxi. Alle taxi's houden met een radioverbinding contact met de centrale, die precies weet waar de taxi is en hoelang hij al vrij is.

De computer zoekt contact met de auto die het dichtst bij de klant is en houdt daarbij ook rekening met de tijd die de chauffeur al vrij is. Mensen met extra wensen - Spaans sprekende chauffeur, zespersoons auto - worden op hun wenken bediend. De computer weet precies welke taxi's de gevraagde eigenschappen hebben.

De terminal - een klein scherm met een aantal knoppen op het dashboard dat in verbinding staat met communicatie-apparatuur in de kofferbak - van een chauffeur die op een rit wacht, piept en de melding verschijnt op het scherm. „In dat geval kan de chauffeur de rit accepteren door op de bevestigingsknop te duwen”, legt K. Leijerzapf, project manager van het Rit-Afhandelings Systeem van de Taxicentrale Amsterdam (RASTA), uit. „Als hij de route niet wil rijden, bijvoorbeeld omdat hij hem te lang vindt, zoekt de computer een andere geschikte kandidaat op.”

Wachttijd
Tot voor kort draaiden Amsterdammers met tegenzin het nummer van de Amsterdamse Taxicentrale. Een wachttijd van twintig minuten was geen uitzondering. Telefonisten voerden de gegevens en wensen van de klant in via het toetsenbord en riepen vervolgens per mobilofoon een taxi op in het gewenste gebied. Dat kost tijd. Het team had halswerk om elke dag alle 20.000 ritten van TCA te coördineren, 90 procent van de totale taximarkt van Amsterdam.

Twee jaar geleden flopte een poging van Radio Holland Electronics uit Almere - een bedrijf dat is gespecialiseerd in draadloze communicatie voor de professionele gebruiker - om een digitaal communicatiesysteem te introduceren. De centrale kon de druk bezette weekeinden niet aan en viel dan uit. De kosten, die betaald werden uit het spaarfonds van de chauffeurs, zijn destijds na een procedure weer teruggestort en de communicatie verliep weer zoals vroeger: per mobilofoon. Het RASTA-systeem dat Radio Holland vervolgens ontwikkelde, voldoet wel.

GPS
De communicatie tussen taxi en centrale verloopt via radiosignalen. Verspreid over de stad staan zeven zenders/ontvangers, de opstelpunten, die dekking verzorgen voor de gehele regio Amsterdam. Het netwerk heeft beschikking over elf radiokanalen. Verder maakt het systeem gebruik van het Global Positioning Systeem, een Amerikaans netwerk van satellieten waarmee uiterst precieze plaatsbepaling mogelijk is.

GPS is niet alleen van belang voor het systeem, dat daardoor weet welke taxi het dichtst in de buurt van een klant is. Ook de telefonisten maken er geregeld gebruik van. „Soms belt iemand met de vraag waar de taxi blijft. Dan kan ik met een paar muisklikken een plattegrond oproepen. Een autootje op het scherm geeft de plaats aan van de taxi. Je stelt de klant gerust door aan te geven dat de taxi nog maar een paar straten van het huis is verwijderd en binnen een paar minuten zal arriveren.”

De projectmanager van RASTA zet ook de voordelen die het systeem biedt aan de chauffeurs op een rij. „Ze rijden kortere ritten. Dat is heel efficiënt in drukke perioden, bijvoorbeeld in de weekenden of als het regent. De computer verdeelt de ritten eerlijk over de taxi's die zijn aangesloten bij TCA. Misverstanden over de verblijfplaats van een klant komen nauwelijks voor. De gegevens verschijnen op het schermpje en de chauffeur kan ze opnieuw oproepen. Dat is een stuk beter dan een krakerige stem in een mobilofoon die tegen jou of één van de tientallen andere chauffeurs in het gebied is gericht.”

Maandagochtend
Het RASTA-systeem is in 1980 bedacht in Wenen en in de loop van de tijd steeds verbeterd. Intussen verloopt alle communicatie via de computer en maken chauffeurs alleen in noodgevallen gebruik van de mobilofoon, bijvoorbeeld als er niemand reageert op het moment dat de chauffeur aanbelt.

Tientallen taxicentrales in heel Europa gingen Amsterdam voor. Radio Holland Electronics heeft wel wat extra snufjes toegevoegd, zegt Leijerzapf. „Amsterdam heeft op dit moment de modernste taxicentrale van Europa. Elke chauffeur heeft een pasje die hij in de terminal steekt voordat hij gaat rijden. Hij krijgt alleen oproepen op het moment dat hij is ingeroosterd. Elke chauffeur die lid is van TCA heeft te maken met een dienstrooster, zodat we aan de vraag kunnen voldoen. Het is niet de bedoeling dat iedereen gaat rijden op zaterdagavond, als er veel vraag is. Ook het omaatje dat op maandagochtend een afspraak heeft in het ziekenhuis, moet op vervoer kunnen rekenen.”

Een ander extraatje van het Amsterdamse systeem is dat de terminal niet alleen het adres aangeeft waar de rit heengaat, maar ook op welke pagina van het stratenboek het te vinden is, compleet met coördinaten. De terminal is niet aangesloten op een navigatiesysteem. „Taxichauffeurs krijgen een gedegen opleiding en hebben veel stratenkennis. Ze hebben geen navigatiesysteem nodig. In het uitzonderlijke geval dat ze niet weten waar een straat ligt, kunnen ze terugvallen op de informatie die de terminal geeft.”