Dansen met de Dragon Lady

„Sommige dagen heb je haar in de vingers”, zegt majoor Scott Winstead, een ervaren U-2-piloot. „Het is dan net alsof je danst met de Lady. Op andere dagen gaat het minder. Dan is het vliegtuig een draak om aan de grond te krijgen.”

De Amerikaanse vliegers zijn trots op hun dame van 46 jaar. Met een spanwijdte van ruim 24 meter en een lengte van 15 meter is de U-2 een raar toestel. Maar uiterst effectief. In de Golfoorlog van 1991 ging de aandacht van de media vooral uit naar de satellieten en nieuwkomers als de onbemande Pioneer en JSTARS, een Boeing 707 volgepropt met radarsystemen en computers.

De Pioneer deed nuttig werk, maar het bleef toch een omhooggevallen modelvliegtuig met heel eenvoudige sensors. JSTARS verzorgde mooie radarbeelden van het slagveld. Maar de twee prototypes hadden een beperkt bereik en konden niet altijd in de lucht zijn. En de informatie van satellieten was te lang onderweg om rechtstreeks invloed op het strijdtoneel te kunnen hebben.

De twaalf U-2's op de basis Taif in Saudi-Arabië hadden van zulke problemen veel minder last. Ze gaven hun grondstations de meeste informatie via een datalink, zodat de gebruikers er direct mee uit de voeten konden. Bijna alle bewegende doelen werden aangewezen door U-2's.

Een Amerikaanse veteraan uit de Golfoorlog zegt: „We wisten de positie van de U-2 tot op een meter, en ook die van onze eigen artillerie. Als de U-2 een vijandelijke colonne zag, kregen we dus heel nauwkeurig de richting en afstand door. Het was een schot, een dode tank, de hele dag door. De Irakezen zagen het vliegtuig niet eens!”

Hoog
Tijdens het hoogtepunt van de Koude Oorlog, in augustus 1955, begon de Amerikaanse vliegtuigbouwer Lockheed in het diepste geheim een ontwikkeld verkenningstoestel te testen: de U-2. De U staat voor utility (gebruik).

De U-2 kan ongelofelijk hoog vliegen. Het plafond ligt op 30 kilometer. Theoretisch gesproken kan het toestel op die hoogte onmogelijk worden waargenomen of neergeschoten. De lucht op die hoogte is zo dun, dat water kookt bij minder dan lichaamstemperatuur. Als de druk in de cockpit plotseling wegvalt, zou een normaal geklede piloot letterlijk uit elkaar spatten. Net als astronauten hebben U-2-vliegers daarom een volledig drukpak nodig, wat hen belemmert in zicht en bewegingsvrijheid.

Het toestel heeft een actieradius van 4635 kilometer, kan langdurig in zweefvlucht vliegen en is uitgerust met de modernste elektronica. Bijvoorbeeld de Asars-2, het ”advanced synthetic aperture radar system”, dat in de neus van de U-2 past. Asars-2 telt de resultaten van een serie zijdelings uitgezonden radarpulsen bij elkaar op, zodat het beeld even scherp wordt als dat van een radar met een heel lange antenne. Het resultaat wordt gepresenteerd als een bovenaanzicht van de omgeving, met het verste punt op meer dan 100 kilometer van het vliegtuig. Tanks en vrachtauto's die in beweging zijn, worden automatisch aangewezen.

Behalve Asars-2 kan de Dragon Lady nog heel wat andere sensoren aan boord hebben. Dodelijk voor de vijandelijke luchtafweer is bijvoorbeeld het ”precision emitter location strike system” (PLSS, codenaam Senior Ruby).

Drie U-2's vliegen op ruime afstand van elkaar heen en weer langs de frontlijn. Van ieder vijandelijk radarsignaal bepalen ze elk nauwkeurig de richting en het tijdstip van ontvangst. Die informatie gaat via een datalink naar een grondstation, samen met de eigen positie. Op de grond wordt snel berekend waar de vijandelijke radar is, tot op circa 300 kilometer van de U-2's en 20 meter nauwkeurig. Een radar binnen bereik van de eigen wapens overleeft niet, hoe kort hij ook wordt gebruikt. De tegenstander heeft dus niets meer aan zijn luchtdoelraketten.

Iedere minuut
De U-2 kent een bewogen geschiedenis. Op 1 mei 1960 werd een U-2 met aan boord de piloot Gary Powers boven de Sovjet-Unie neergeschoten. Het was een gebeurtenis die het internationale klimaat nog verder verslechterde. De U-2 speelde een beslissende rol in een andere crisis van de jaren zestig. Het was een van deze toestellen die op 14 oktober 1962 de kernraketten fotografeerden die de Sovjet-Unie op Cuba had geplaatst. De Cubacrisis was daarmee een feit.

De huidige U-2's zijn onderdeel van de 9e Reconnaissance Wing en gestationeerd op de Beale Air Force Base in Californië. In Zuid-Korea, op Cyprus en in Saudi-Arabië zijn steunpunten. Volgens de Amerikaanse luchtmacht is er „iedere minuut van iedere dag ergens ter wereld een U-2 in de lucht.” Maar het zal niemand verbazen als ze nu geconcentreerd zijn boven Afghanistan en het Midden-Oosten.

Piloot Winstead vliegt graag in de U-2. „Het is interessant werk en het motiveert. De informatie die wij verzamelen gaat direct door naar de hoogste niveaus.”