Pleister

Pleisters vormen veelzijdige producten met vele toepassingen. Meest bekend is uiteraard de wondpleister, waarvan het gedeelte dat op de bezeerde plek komt meestal is gemaakt van textiel (vaak viscose). Daarop bevindt zich een laagje viscose of plastic (polyamide of polyethyleen) dat aan de einden is voorzien van een kleefstof vervaardigd van synthetisch rubber.

Pleisters zijn er in vele soorten en maten en de gebruikte materialen verschillen, afhankelijk van het doel. Is de doorsnee huis-, tuin-, en keukenpleister gemaakt met een bovenlaag van niet-elastisch textiel, er zijn ook elastische varianten verkrijgbaar. De pleisters met een bovenlaag van plastic zijn, als ze rondom zijn voorzien van een plakrand, tevens waterdicht.

De 'uitvinding' van de pleister staat op naam van de Amerikaan Earle Dickson uit de plaats New Brunswick in de staat New Yersey. Hij was in 1920 net getrouwd en zijn vrouw Josephine had in de eerste weken van hun huwelijk wat problemen met het klaarmaken van de maaltijden. Ze kon lekker koken, maar sneed zich geregeld in de vingers. Dickson, katoen-inkoper bij de firma Johnson & Johnson, fabriekte dan zelf een pleister van een stukje katoengaas dat hij vastmaakte op een strook plakkende tape van Johnson en Johnson.

Na enkele weken van ongelukjes in de keuken besloot Earle om alvast wat verbandjes kant-en-klaar in de kast te leggen. Hij plakte vierkantjes van katoen op een strook plakkende tape. Josephine hoefde alleen nog maar een stukje van de tape af te knippen. Toen Earle zijn baas van deze oplossing vertelde, duurde het niet lang meer of de eerste pleisters verlieten onder de naam Band-Aid de fabriek. Die benaming werd al snel zo'n begrip dat Band-Aid en plaster, het Engelse woord voor pleister, synoniemen zijn geworden.

Bescherming
Wondpleisters worden voornamelijk gebruikt bij schaafwonden, snijwondjes en kleine of oppervlakkige wondjes. Ze absorberen bloed en wondvocht en beschermen de wond tegen binnendringend vuil en vocht (de waterdichte variant).

De kleefstof waarmee pleisters aan de huid vasthechten is meestal vervaardigd van synthetisch rubber. Pleisters voor de gevoelige huid zijn echter voorzien van de kleefstof polyacrylaat die wat minder vasthecht.

Een pleister dient te worden vervangen als hij vuil is, maar in ieder geval na maximaal drie dagen te worden verwijderd. Als de pleister aan de wond zit vastgekleefd, kan het helpen hem vooraf goed nat te maken met schoon water, baby- of slaolie, waardoor hij losweekt. Resten kleefstof zijn gemakkelijk te verwijderen met alcohol of wasbenzine.

Medicijnen
Pleisters zijn er niet alleen voor wondbedekking en het bijeenhouden van wondranden (hechtpleisters), maar worden steeds vaker gebruikt voor de geleidelijke afgifte van medicijnen of pijnstillers via de huid.

Een voorbeeld is de nitroglycerine pleister voor hartpatiënten die zorgt voor een geleidelijke afgifte via de huid van deze vaatverwijdende stof. Bij mensen met kransslagadervernauwing die last hebben van voorbijgaande kramp en pijn op de borst (angina pectoris) kunnen deze pleisters goede diensten bewijzen.

Een andere toepassing is de nicotinepleister voor mensen die willen stoppen met roken. Omdat nicotine een verslavende stof is, kan het nuttig zijn de dagelijkse inname langzaam af te bouwen door middel van een nicotinepleister waardoor er minder onthoudingsverschijnselen optreden en het verlangen naar een sigaret afneemt.

Dan is er nog een pleister met pijnstillende crème die via de huid wordt opgenomen. Ze worden geregeld gebruikt bij kinderen die ingeënt worden of voorafgaand aan een operatie als er infuus moet worden ingebracht. Ook voor suikerpatiënten die zichzelf moeten leren prikken kan de pleister drempelverlagend werken. Tandartsen smeren de crème bij (verstandelijk gehandicapte) kinderen soms op hun tandvlees, voorafgaand aan een behandeling of voorafgaand aan een verdovingsprik. Volgens de producent wordt er gewerkt aan een speciale toepassing van de crème voor gebruik in de mond.

Een likdoorn of eksteroog kan met een speciale likdoornpleister worden behandeld. De pleister bestaat meestal uit een ring vilt, die de druk op de likdoorn moet verminderen. In het midden bevindt zich zalf met salicylzuur dat het eelt week maakt waardoor de likdoorn gemakkelijker is weg te halen.

Een nieuwe toepassing is een anticonceptiepleister die in de VS is ontwikkeld. De pleister dient wekelijks op de huid te worden geplakt en geeft geleidelijk de werkzame hormonen af. Het product wacht momenteel op goedkeuring door de Amerikaanse Food and Drug Administration.