Een geheugen als een olifant

Olifantenvrouwtjes leven in familiegroepen die enorme afstanden overbruggen, op zoek naar voedsel. Op hun zoektocht komen ze tal van soortgenoten tegen, waar ze een vriendschappelijke of een vijandige band mee hebben.

De leidster van de groep –het oudste dier– heeft binnen de groep een sleutelpositie. Ze maakt dochters en kleindochters duidelijk of er gevaar dreigt, leidt ze naar voedselrijke streken en beoordeelt of andere groepen olifanten een bedreiging vormen. Mannelijke dieren verlaten de groep al op jonge leeftijd en leven alleen of in heel kleine groepen.

Uit het Britse onderzoek blijkt dat oudere en dus meer ervaren leidsters beter in staat zijn onderscheid te maken tussen vriend en vijand. De andere dieren in de groep vertrouwen volledig op haar kennis. Een oude, ervaren leidster van 55 jaar of ouder verhoogt de overlevingskansen van de hele groep. In die groepen is het geboortecijfer hoger dan in groepen met een relatief jong groepshoofd van 35 jaar.

Voor het onderzoek bestudeerden de Britse onderzoekers zeven jaar lang 21 familiegroepen in het Amboseli National Park in Kenia. Met speakers bestookten ze de groepen met geluiden. Kuddes met een olifant van 55 jaar of ouder aan de top, reageerden steevast gealarmeerd bij het horen van vreemde geluiden. Tijdens het afspelen van vertrouwde signalen reageerden de dieren niet. Kudden met een jonge leidster van 35 jaar vertoonden heel ander gedrag. Die groepen nemen slechts een enkele keer een gealarmeerde houding aan bij vreemde geluiden.

Stropers, op jacht naar ivoor, doden bij voorkeur oude olifanten, omdat die de grootste slagtanden hebben. De wetenschappers wijzen op de gevolgen van stropen. Als de leidster van een groep wegvalt, is de sociale samenhang van de kudde ernstig verstoord. Het kan jaren duren voor de groep daar weer bovenop is. Dat heeft een negatief effect op de voortplanting van de groep.