De sterrenhemel in februari

Achter sterren in het sterrenbeeld Leeuw hebben zij een supercluster ontdekt dat uit duizenden sterrenstelsels als ons Melkwegstelsel bestaat. Het supercluster zou een doorsnee hebben van 500 miljoen lichtjaar. Ter vergelijking: ons Melkwegstelsel heeft een doorsnee van zo'n 100.000 lichtjaar.

De astronomen ontdekten het cluster doordat het licht absorbeert van nog verderweg gelegen quasars –kleine, actieve sterrengroepen die veel licht en energie uitstralen. „We hebben nog nooit iets groters gezien. Ik zal niet zeggen dat dit absoluut de grootste structuur in het heelal is, want dan zal er zeker eens iemand naar voren komen en zeggen: maar wacht even...”, aldus dr. G. Williger van de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA.

Vochtig
Drie planeten heersen over de februarihemel. Venus blijft als de 'avondster' schitterend aan de westelijke hemel staan. De planeet gaat ongeveer vier uur na de zon onder. Verder staan Jupiter en Saturnus nog steeds hoog aan de avondhemel in het sterrenbeeld Stier, vlakbij het Zevengesternte of de Plejaden.

Vorige week kwamen wetenschappers van de Washington Universiteit in St. Louis met interessante onderzoeksresultaten over de kleine Venus. De hete en droge planeet zou in het verleden wel eens een vochtig klimaat –vergelijkbaar met dat op aarde– kunnen hebben gehad. Dat leiden de wetenschappers af uit onderzoek naar het gedrag van stoffen, met name termoliet, die ook veel op Venus voorkomen.

De vierde planeet die in februari weer goed te zien zal zijn, is Mars. De rode planeet staat deze maand aan de zuidelijke ochtendhemel. Hij wordt elke dag iets helderder.

In december kreeg Mars veel aandacht toen de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA foto's verspreidde waarop volgens de astronomen sporen van water te zien waren. Volgens een publicatie van de geoloog Baerbel K. Lucchitta in het februarinummer van Geophysical Research Letters kunnen de sporen echter evengoed door ijs zijn gemaakt. Lucchitta ontdekte dat er veel overeenkomsten zijn tussen de kanalen in de Kasei Vallis-regio op Mars en de sporen gevormd door de Rutford-ijsstroom, die onder het oppervlak van Antarctica stroomt.

Voorlopig gaat de discussie door. Het gezaghebbende tijdschrift Nature kwam vorige week met weer een andere theorie: het gesteente van Mars heeft in het verleden mogelijk zeer veel water bevat. Dat zouden kristalstructuren in een oude meteoriet, die waarschijnlijk van de planeet afkomstig is, vertellen.

Grote Hond
De sterren die deze maand het gemakkelijkst in de kijker zijn te vangen, zijn die van Orion met de ”drie op een rij.” Orion staat aan de zuidelijke hemel. Wie de lijn door de drie sterren of de Gordel doortrekt naar 'beneden' komt bij de helderste ster uit, Sirius. De witte ster staat in het sterrenbeeld Grote Hond (Canis Major).

De eerste helft van de maand zorgt de maan wel voor storingslicht. De tweede helft van februari gaat het beter, dan is de maan maar klein en later zelfs afwezig. De maan passeert op haar ronde langs de hemelkoepel op 2 en 3 februari de planeten Jupiter en Saturnus, op de 15e Mars en op de 25e en 26e Venus.

Sterrenkijkdagen
Vrijdag 2 en zaterdag 3 februari vinden weer de jaarlijkse Sterrenkijkdagen plaats. Dit keer zijn de dagen extra feestelijk, omdat de kijkdagen voor de 25e keer zijn georganiseerd en het tevens het jaar is van het eeuwfeest van de Nederlandse Vereniging voor Weer- en Sterrenkunde (NVWS). Tijdens de Sterrenkijkdagen zetten een zeventigtal sterrenwachten, NVWS-afdelingen en andere amateurgroepen hun deuren wijdt open. Een overzicht van alle activiteiten op vrijdag, zaterdag en helaas ook zondag, is te vinden op de internetsite van stichting De Koepel in Utrecht (www.dekoepel.nl).