Bacteriën doden met straling

Bacteriën zijn overal. Ook in kruiden en specerijen. Een snufje peper op een lap vlees die direct daarna in de hete boter verdwijnt, levert geen gezondheidsgevaar op. Anders ligt dat met peper die in salades terechtkomt. Een klein aantal micro-organismen krijgt de kans uit te groeien tot een ziekmakende hoeveelheid.

Doorstraling is een veel gebruikt proces om kruiden en specerijen bacteriearm te maken. Het principe is eenvoudig. Gammastraling uit een radioactieve bron maakt het DNA van de aanwezige micro-organismen kapot, waardoor ze niet meer kunnen delen. In Nederland past alleen het bedrijf Gammaster, gevestigd in Ede en Etten-Leur, de techniek toe. Behalve levensmiddelen –die slechts een klein deel vormen van het totaal– worden uiteenlopende materialen doorstraald: van verbandmiddelen tot potgrond en van verpakkingsmateriaal tot hondenkluiven.

Een kobalt-60-bron die gammastraling uitzendt, vormt het hart van het Edese bedrijf. Stalen carriers –een soort wagons– waarin twee pallets met materiaal passen, worden over rails langs de radioactieve bron geleid. Een computersysteem regelt hoelang een pallet rond de stralingsbron draait, zodat elke pallet de juiste hoeveelheid straling krijgt. Een betonwand met een dikte van 1,8 meter schermt de stralingsbron af.

Ophoping van radioactief afval speelt volgens directeur drs. P. M. Schröder nauwelijks een rol. „Het radioactieve kobalt vervalt onder uitzending van bèta- en gammastraling. Na 5,27 jaar is de oorspronkelijke radioactiviteit met de helft verminderd, na de volgende vijf jaar de helft van de helft, en zo gaat dat verder. Na ongeveer 150 jaar, een overzichtelijke periode dus, is de radioactiviteit gelijk aan de achtergrondstraling die altijd in de natuur aanwezig is. Kobalt 60 is dan vervallen tot gewoon nikkel. Bij ons bedrijf gaat het kobalt na twintig jaar terug naar de leverancier, het materiaal is dan nog geschikt voor toepassing in bijvoorbeeld ziekenhuisapparatuur.”

Niet alle voedingsmiddelen mogen worden doorstraald, zegt Schröder. „De Nederlandse overheid heeft een lijst opgesteld en de maximale dosis vastgelegd. Daarmee wil de overheid terecht voorkomen dat de behandeling gebruikt wordt om een slecht product op te lappen. Alleen als het achterwege laten van doorstraling de volksgezondheid in gevaar brengt, is de methode toegestaan. Onder andere kruiden en specerijen, pluimveevlees en een aantal soorten gedroogde groenten en fruit mogen worden doorstraald.”

Hoewel is aangetoond dat zelfs bij een hoge dosis geen schadelijke gezondheidseffecten optreden, staat de consument toch huiverig tegenover de techniek. Schröder: „De mensen denken vaak dat voedingsmiddelen radioactief worden of iets dergelijks, maar dat kan helemaal niet. Daar is een kobaltbron te zwak voor. Zelfs bij onderzoeken met straling die dertig keer zo hoog is als toegestaan, is nog nooit een nadelig effect gemeten. Maar de smaak van het product neemt dan wel af.”