Ezelsbruggen en kapstokwoorden

Aan de hand van veertig meerkeuzevragen die betrekking hebben op het nieuws van de afgelopen maanden, willen onderzoekers van de vakgroep psychologie van de Universiteit van Amsterdam een beeld krijgen hoe goed mensen informatie kunnen onthouden. Daarvoor hebben ze een test ontwikkeld –de Dagelijks Nieuws Geheugentest– waarmee ook de diagnose geheugenverlies kan worden gesteld, ontstaan door bijvoorbeeld een beroerte of dementie. Omdat de test, die de kennis van nieuwsfeiten uit binnen- en buitenland onderzoekt, dagelijks wordt bijgewerkt, is op ieder moment een nauwkeurig beeld te verkrijgen van het verloren geheugen.

Eerstejaars
Behalve voor het stellen van een diagnose wordt de test gebruikt voor de verrijking van de kennis van de onderzoeksgroep, die onder leiding van dr. Jaap Murre staat. Eerder werden voor psychologisch onderzoek vooral eerstejaars psychologiestudenten gebruikt. Door de geheugentest op internet aan te bieden, hopen de onderzoekers een grote, gevarieerde groep mensen te vinden die aan de test willen meedoen.

„We zijn nu een paar weken on line”, zegt Murre. „Zonder adverteren is de test toch al door zo'n 75 mensen gemaakt. In de toekomst willen we meer de aandacht op onze site vestigen. We verwachten dat ongeveer duizend mensen bereid zullen zijn de test te maken.” Wie de proef doorstaat en niet halverwege teleurgesteld de verbinding verbreekt, krijgt aan het einde het aantal goede antwoorden en bovendien het percentage voorgangers dat slechter scoorde. Als schrale troost voor mensen met een geheugen als een vergiet is via een paar muisklikken de ”Online Geheugen Verbeterings Cursus” op het scherm te toveren.

Prlwitzkowski
Volgens de wetenschappers is er met behulp van eenvoudige geheugensteuntjes een stuk meer informatie in ons brein op te slaan. Geen pen bij de hand om het e-mailadres van professor Prlwitzkowski op te schrijven? Dan is het tijd om een ezelsbruggetje te bedenken. Parel wit koffie ski bijvoorbeeld, te onthouden als een kop koffie met witte parels die de heuvel afskiet. Daarin staan de medeklinkers van de ingewikkelde naam van de professor voor het grootste deel op een rij. Woorden actief en levendig maken is volgens de bedenkers dé manier om ingewikkelde zaken te onthouden.

Een methode die de oude Grieken al gebruikten is de plaatsingstechniek. Tijdens een dineetje in een Mexicaans restaurant houdt iemand een toespraak naar aanleiding van het afscheid van een collega. Om de punten van zijn verhaal gemakkelijk te kunnen onthouden, geeft hij ze een plaats in de ruimte. Stel dat hij wil aanhalen dat de collega, terwijl er een hittegolf heerste, toch op zijn eerste werkdag in een driedelig kostuum verscheen. De foto's die tegenover hem aan de muur hangen en er door de felle kleuren uitzien of ze branden, zijn daarvoor heel geschikt. Door alle punten van de toespraak zo vooraf hun plaats in de kamer te geven, is de kans klein dat de spreker door de zenuwen een deel van het verhaal vergeet.

Kapstokwoorden vormen een uitdaging voor mensen die meer tijd willen besteden aan geheugenverbetering. Daarvoor gebruiken ze altijd dezelfde woorden die zijn afgeleid van de getallen één tot en met tien. Twee rijmt op slee en tien rijmt op zien. Die kapstokwoorden zijn weer hulpmiddelen om het boodschappenlijstje te onthouden.

www.memory.uva.nl