Koolstofkringloop

In de discussie over het broeikaseffect en het aanplanten van bossen om de hoeveelheid CO₂in de dampkring te verminderen, speelt de koolstofkringloop een belangrijke rol. Koolstof komt op verschillende manieren voor op aarde. Planten gebruiken CO₂uit de atmosfeer om met behulp van zonne-energie koolstof vast te leggen in de vorm van suikers, eiwitten en opslagstoffen als zetmeel. Het lichaam van planteneters –dieren en mensen– bestaat daarom voor een belangrijk deel uit koolstof.

In vergane toestand wordt koolstof van dode organismen 'verademd' door bacteriën en micro-organismen in de bodem, waarbij CO₂in de atmosfeer terechtkomt. Slechts een klein deel, circa 10 procent, van de koolstof uit dode planten en dieren wordt omgezet in steenkool, aardolie of aardgas. Door het gebruik van deze fossiele brandstoffen in fabrieken, voor de productie van elektriciteit en in auto's, komt de koolstof weer in de atmosfeer terecht, opnieuw in de vorm van CO₂.

Het belangrijkste koolstofreservoir op aarde is de diepzee. Naar schatting bevindt zich daar 40.000 miljard ton koolstof, in de vorm van in water opgeloste CO₂en in plankton. In de aardkorst en op het land bevindt zich 2000 miljard ton koolstof, mensen, dieren, planten en fossiele brandstoffen inbegrepen. Verder is er nog 750 miljard ton koolstof in de atmosfeer in de vorm van CO₂en 550 miljard ton in de oppervlaktewateren.

Beïnvloeden van de koolstofkringloop is mogelijk door het aanplanten van snelgroeiende gewassen. De planten leggen het CO₂vast door middel van fotosynthese. De totale fotosynthese op aarde legt jaarlijks circa 30 miljard ton koolstof vast; 40 procent daarvan komt voor rekening van wieren in de oceanen. Een groot deel van het door planten vastgelegde koolstof komt door ademhaling weer snel terug in de atmosfeer.

Deze natuurlijke koolstofstromen zijn vele malen groter dan de menselijke invloed door de uitstoot van CO₂, het verschil is een factor 20. Toch is de menselijke invloed van groot belang: de laatste 150 jaar is het CO₂-gehalte in de atmosfeer met 30 procent toegenomen.