Malaria van
mug naar mens

De malariaparasiet besmet ieder jaar 300 tot 500 miljoen mensen. Ongeveer 1 miljoen van hen, voor het grootste deel kinderen en zwangere vrouwen, overleeft de infectie niet.

Van de vier bekende malariasoorten eist malaria tropica –veroorzaakt door Plasmodium falciparum– de meeste slachtoffers. Eeuwenlang bestookte de malariamug ook de Nederlandse bevolking met parasieten, die zich in uitgestrekte moerasgebieden uitstekend thuis voelen. De veroorzaker, Plasmodium vivax, maakt mensen minder ziek dan de tropische variant.

Niet alle muggen kunnen malaria verspreiden, alleen de zogenaamde Anophelesmuskiet brengt de parasiet over op de mens. Tijdens de beet tapt de mug ruim 3 microliter bloed af, ongeveer twee keer haar lichaamsgewicht en voldoende om honderd eitjes te produceren.

Malaria is niet overdraagbaar van mens op mens maar heeft een mug nodig om een nieuwe hoeveelheid parasieten te produceren. Besmette muskieten spuiten tijdens het bloedmaal een aantal parasieten naar binnen. Die vermenigvuldigen zich in de lever en in rode bloedcellen. Na enkele dagen barsten de cellen open en kunnen de ontstane parasieten nieuwe rode bloedcellen infecteren.

Om de paar dagen komt een nieuwe golf parasieten in de bloedbaan terecht, waardoor de patiënt hoge koorts krijgt. Omdat veel bloedcellen sneuvelen, ontstaat bloedarmoede die bij malaria tropica zeer ernstig is en zonder behandeling op den duur dodelijk.

Als een nieuwe mug vervolgens de patiënt prikt, is de kans groot dat het opgezogen bloed parasieten bevat. In de muskiet ontstaat een nieuwe generatie ziekteverwekkers; gereed om een nieuw slachtoffer te infecteren.