Wetenschap 17 oktober 2000

Reformatorische scholen starten experiment

Onderwijs studeert
op gefilterd internet

Door S. M. de Bruijn
Internet is niet meer weg te denken uit het onderwijs. De computer met z'n cd-roms en een aansluiting op het wereldwijde web verdringt de schoolbibliotheek meer en meer naar de achtergrond. Maar de reformatorische scholen voor voortgezet onderwijs blijven aarzelen om de wereld in huis te halen en onderzoeken de mogelijkheden van een gefilterd internet. De centrale computer daarvoor komt waarschijnlijk bij het RD te staan.

De plannen zijn niet van gisteren of eergisteren. Ruim drie jaar geleden zocht dr. G. van der Hoek, rector van het Driestar College, namens het voortgezet reformatorisch onderwijs al contact met de Erdee-holding en met Vanenburg om te komen tot een 'schoon internet'. In maart vorig jaar spraken de drie partijen een experiment af: een groep van twintig vrijwilligers ging 50.000 internetpagina's screenen en rubriceren. Ze gebruikten daarvoor de software van ClickChoice, een Vanenburg-dochter, die het mogelijk maakt internetpagina's te 'oormerken', waarna de scholen zouden kunnen kiezen welke categorieën ze doorlaten voor hun leerlingen. Het experiment was bedoeld als voorschot op het schonen van het hele Nederlandstalige internet.

Door aanloopproblemen zijn er in de daarop volgende maanden maar een klein deel van de 50.000 pagina's gescreend. Toch bestempelden alle betrokkenen de proef als geslaagd, en dit voorjaar –opnieuw in maart– is de Commissie Reformatorische Filtering Internet (RFI) opgericht. RFI vertegenwoordigt de zeven reformatorische scholen voor voortgezet onderwijs, het Hoornbeeckcollege voor middelbaar beroepsonderwijs en hogeschool De Driestar. De commissie begeleidt een community van mensen die het Nederlandstalige net onder de loep nemen. De screeners, 300 in totaal, zouden met een tempo van een halfuur per dag daar ongeveer een halfjaar voor nodig hebben, zodat de scholen er dit najaar al gebruik van zouden kunnen maken.

Een paar weken geleden bleek dat deze schattingen te rooskleurig zijn geweest. In plaats van de beoogde 1,5 miljoen waren begin september slechts 120.000 pagina's gescreend (niet 35.000, zoals eerder ten onrechte in deze krant is gemeld). Dat lijkt een aardige set om mee te beginnen, maar helaas betreft het volstrekt willekeurige pagina's: pagina's 17 en 432 van de belastingdienstsite, het weerbericht van Oost-Groningen, een persbericht uit januari van Philips en hoofdstuk 3 van een scriptie over Revius. Pas als alle pagina's in een taalgebied compleet zijn, heeft zo'n aanpak zin.

Proxy-server
Met het huidige tempo zou het screenen jaren gaan duren, en zo veel geduld hebben de scholen niet. De partners hebben in de achterliggende weken diverse keren rond de tafel gezeten om de scholen toch zo snel mogelijk een oplossing te bieden. „Het aantal screeners, 120, is te laag en internet groeit te snel”, zegt J. D. van de Geer van Vanenburg Groep.

Als pleister op de wonde heeft hij intussen bemiddeld in een andere oplossing via het Canadese computerbedrijf ASG Technologies. Er ligt nu een offerte bij de scholen voor een gezamenlijke internettoegang via een speciale centrale computer van dit bedrijf, een zogenaamde proxy-server. ASG Technologies is gespecialiseerd in internetfiltering. Het beschikt naar eigen zeggen over 's werelds grootste lijst van onverantwoorde sites op het gebied van seks, geweld, satanisme en drugs, en de proxy-server blokkeert automatisch de toegang tot deze sites. Het bedrijf breidt deze zogenaamde blacklist dagelijks uit met tienduizenden adressen, meldt de website van ASG Technologies. Deze techniek is te vergelijken met die van het FilterNet van de Evangelische Omroep: abonnees kunnen internet alleen op via een centrale computer, die een aantal sites blokkeert. Nadeel van zo'n benadering is dat ze bepaald niet 100 procent waterdicht is, voordeel is dat de scholen snel over deze techniek kunnen beschikken.

Maar betekent het niet een forse scheut water bij de wijn voor de scholen als ze op het nieuwe aanbod van Vanenburg/ASG Technologies ingaan? In plaats van de betrouwbare ClickChoice-aanpak, waarbij vrijwel alle toegelaten pagina's door de ogen van een keuringscommissie gegaan zijn, nu een elektronisch filter, dat nooit alle rommel kan tegenhouden?

Van der Hoek legt uit dat de proxy-server van ASG Technologies door de scholen op verschillende manieren gebruikt kan worden. „We willen graag in de komende maanden iets draaiends aan de scholen aanbieden. De scholen kunnen de proxy-server naar keuze gebruiken om met behulp van de blacklist leerlingen toe te laten op een gefilterd internet, of ze kunnen de proxy-server zo instellen dat alleen de sites van RDNet-Plus toegankelijk zijn.” Een combinatie is ook mogelijk, zodat scholen de onderbouw toelaten op RDNet-Plus en de bovenbouw op een gefilterd internet. RFI laat de scholen vrij in de invulling daarvan. Half november begint een experiment, waarbij de scholen in eerste instantie toegang krijgen tot de witte lijst van RDNet-Plus.

RDNet
De scholen overwegen zo'n centrale computer in Apeldoorn te plaatsen, en ze hebben het RD gevraagd voor de technische kant te zorgen. R. A. Hertog, projectmanager digitale media van het RD, geeft aan dat de Gomarusscholengemeenschap in Gorinchem en de Scholengemeenschap Pieter Zandt in Kampen al van de RDNet-diensten gebruikmaken.

„In feite bieden we deze scholen nu al een proxy-oplossing, zoals we dat trouwens ook voor bedrijven doen. Willen de scholen toegang tot extra internetsites die bij RDNet-Plus niet toegelaten zijn, dan zetten we die open. Zo kun je in theorie allerlei groepen verschillende rechten geven: een leerling kan voor een werkstuk tijdelijk toegang krijgen tot internetsites over homoseksualiteit, een groep leerlingen mag de informatie op een nieuwszender bekijken maar niet de bijbehorende videobeelden, en leerkrachten of systeembeheerders geven we een veel bredere toegang.” Hij benadrukt dat in die situatie de school zelf verantwoordelijk is voor het internetgebruik.

De directies van de scholen komen half november weer bijeen om zich over de voorstellen te beraden. Van der Hoek: „Onze opdracht –het bieden van een verantwoorde internettoegang– is onveranderd, maar we proberen dat nu via een koerswijziging te realiseren. We verwachten dat we de scholen rond de jaarwisseling een oplossing kunnen bieden. Daarbij moeten we hardop durven zeggen dat er niet een waterdicht systeem is. Leerlingen uit de hoogste klas krijgen een paar maanden later in het vervolgonderwijs een open internettoegang, dus het is onze taak ze verantwoord met internet om te leren gaan. Als leerlingen of medewerkers zich misdragen en telkens pagina's blijken te zoeken die geweigerd worden, dan kunnen we ze daarop aanspreken. We hebben het surfgedrag in beeld.”

De rector van het Driestar College beseft dat de oplossing van een proxy-server met een blacklist niet de ideale is. Bij een kleine test van deze krant bleek dat van de negentig pornosites eenderde het filter passeert; dat is nog erger dan bij het FilterNet van de EO. Heleen Natte van ASG Technologies verdedigt zich door te zeggen dat de lijst van de test-proxy al een halfjaar niet bijgewerkt is en vooral op de Amerikaanse markt gericht is. „Vanenburg werkt voor ons aan een lijst die op de Europese situatie en talen is afgestemd en we denken 95 procent blokkering te kunnen halen.”

Community
Intussen wil de RFI graag de community van screeners aan het werk houden voor het onderwijs. Daarbij is besloten niet langer gebruik te maken van de ClickChoice-software, maar van een programma dat speciaal voor het RD ontwikkeld is, Site Analist. Deze software beoordeelt sites in plaats van individuele internetpagina's en geeft bovendien aan om wat voor soort informatie het gaat, door de sites in rubrieken te verdelen. Van der Hoek: „De community blijft voor het onderwijs werken, al worden de goedgekeurde sites en passant toegevoegd aan RDNet-Plus. Daar staat tegenover dat het RD een vergoeding verstrekt voor de aangeleverde sites en ook de coördinatoren van de community betaalt.”

Zie ook:
Neuraal netwerk helpt filtering

Site Analist versterkt RDNet-Plus

Eerdere berichtgeving:

RFI stopt screenen internet via ClickChoice, 12 september 2000

Een paraplu met twee stokjes, 24 maart 2000

Refoscholen zoeken internet-keurmeesters, 22 maart 2000

'Schoon' internet voor refo-scholen, 4 maart 1999

Relevante websites:

ClickChoice:
www.clickchoice.com

ASG Technologies:
www.asgtechnologies.com