Schieten om een hoekje

Hoe de militaire technologie de afgelopen vijftig jaar ook haar best heeft gedaan, sinds de Tweede Wereldoorlog is aan de uitrusting van de soldaat niet veel veranderd. Uitstijgen uit het voertuig, wapen op de man, helm stevig op het hoofd, eventueel scherfvest aan en daar gaat de infanterist. Rennend, vallend, kruipend voert hij zijn oorlog. Vertrouwend op zijn wapen en de onnozelheid van de vijand.

Het Soldier Modernisation Programme (SMP) moet verandering brengen. Omdat soldaten steeds meer te voet en minder in combinatie met gepantserde eenheden optreden, dient de flexibiliteit groot te zijn. Binnen de NAVO liepen de Verenigde Staten voorop in het SMP. Sinds enkele jaren doet Nederland ook mee.

Zo wordt op dit moment gewerkt met een digitaal navigatiesysteem dat soldaten helpt hun positie te bepalen. Via een kleine computer die iedere infanterist bij zich heeft, de zogenaamde Soldier Digital Assistant, kan hij de signalen van de commandant opvangen en radiocontact houden.

Werkelijkheid
Het lijkt Stratego van de toekomst. „Het is beslist geen spelletje, maar werkelijkheid”, aldus een Amerikaanse officier die onlangs op de Cort Heyligerskazerne in Bergen op Zoom, het tijdelijk onderkomen van het Korps Commandotroepen, zijn hightechspeeltjes toonde.

Oorlog als een groot computerspel. Commandanten zien op een scherm alle manschappen als blauwe puntjes. Ze geven elke individuele soldaat via een oortelefoontje aanwijzingen. Op een ingeprogrammeerde veldkaart zijn de bewegingen te volgen.

De Amerikaanse landmacht noemt haar soldaat van de toekomst ”Land Warrior”. Gewapend met een M-16, voorzien van een digitaal kompas, videocamera, laserstraal en een zoeker gaan de Yanks de slechteriken te lijf. De Warrior kan schieten zonder zelf gezien te worden: om een hoekje van gebouwen of vanachter een versperring. Wel zo handig in tijden van personeelsschaarste bij het leger. Iedere soldaat die naar een brandhaard waar ook ter wereld wordt uitgezonden, dient immers veilig en wel terug te keren.

Al geldt ook hier: niets nieuws onder de zon. Amerikaanse soldaten hanteerden bij de invasie op D-day dezelfde technieken als de Land Warrior. Liggend achter een duin of zandheuvel bevestigden ze met een bonk kauwgom een spiegeltje op de bajonet van hun geweer. Zo konden ze precies zien waar de schietende Duisters zaten. Een welgemikte worp met een handgranaat maakte dan een einde aan de tegenstand.

Rugzak
Het hart van het Land Warrior-programma is een kleine draagbare computer die de soldaat in zijn rugzak met zich meedraagt. De computer is verbonden met de laserafstandsmeter, het digitale kompas en de videocamera op het wapen. Beelden en gegevens krijgt de soldaat via een op zijn helm gemonteerde monoculaire kijker. Hij ziet daarmee een miniatuurcomputerscherm dat op zijn commando digitale kaarten vertoont, grafische gegevens en tekst in een Windows-format, alsook beelden van zijn infraroodkijker en zijn videocamera.

De muis die de computer bestuurt is een kleine knop aan de zijkant van het wapen naast de trekkervinger. Met de muis is het mogelijk informatie door te sturen naar andere soldaten uit het peloton of naar een hoger echelon. Via de ingebouwde radio, met microfoon pal voor de mond, is het mogelijk mondeling te communiceren.

Overlevingskans
Bij het SMP draait het vooral om het verbeteren van de gevechtsveldfuncties en daarmee de overlevingskans voor de militair. De gevechtsveldfuncties zijn: letaliteit (het vermogen om de tegenstander uit te schakelen), mobiliteit (het vermogen om zich door elke terreinsoort te verplaatsen), bescherming (weerstand bieden aan dreigingen) en voortzettingsvermogen (taken gedurende langere tijd uitvoeren).

Het Nederlandse SMP-programma, met een waarde van 100 miljoen gulden, wordt in nauwe samenwerking uitgevoerd met de afdeling Defensieonderzoek van TNO. Speerpunten zijn de eerder genoemde Soldier Digital Assistant en een vizier dat is losgekoppeld van het wapen, zodat de schutter zijn tegenstander vanuit een beschermde positie toch onder vuur kan nemen.

Om al dat technisch hoogstaande materiaal te laten draaien, is energie nodig. Nu sjouwt de militair nog met batterijriemen of zware accupacks. TNO, de huiswetenschapper van de krijgsmacht, ontwikkelt een licht en makkelijk op het lichaam te dragen energiebron. Het is een 3 millimeter dik doosje van 4 bij 4 centimeter met een brandstofcel. In verbinding met een buisje met methanol en water, van tijd tot tijd gecombineerd met een broodnodige zonnestraal, levert de cel langdurig energie voor bewapening en verbindingsapparatuur.

Nu nog levert de ”Direct Methanol Fuel Cell” net voldoende energie om een klein propellertje te laten draaien, maar via verdere ontwikkeling moet de cel in de toekomst bruikbaar zijn voor alle apparaten op de man.

Kistjes
Niet alleen wapentuig gaat door de molen van modernisatie. In Bergen op Zoom liet het Australische leger een nieuw type ”kistjes” zien. Niet meer de loodzware schoenen die als het ware op de scheepshelling leken gebouwd en waarbij na een stevige mars de blaren dik op de voeten stonden. Het Australische soldatenschoeisel oogt als een sportschoen, is licht van gewicht en ruim zittend.

Ook de ouderwetse gaarkeuken zal spoedig tot het verleden behoren. Soldaten te velde zullen gebruikmaken van voorverpakte maaltijden die in de meegebrachte minimagnetron tot eetbaar spul worden. Benieuwd of de zogenaamde blauwe hap (nasi met een sateetje) op woensdag ook in het computertijdperk nog op het soldatenmenu staat.

Een uitgebreidere omschrijving van het "Disconnected Rifle Sight", waarmee schieten om een hoekje mogelijk is:
tmpub.tm.tno.nl