Zonne-elektriciteit
voor spotprijs

„De daken zijn maar dun”, zegt Bernd Balzer, directeur zonne-energie bij Siemens, de leverancier van de centrale. Hij maakt een brede armzwaai en kijkt uit over meer dan tien immense beurshallen van de Münchener Messe waarvan het dak, 19 meter boven het maaiveld, niet dikker is dan 1 millimeter. „Als je er overheen loopt, golft het als een zee.” Toch ligt op zes van deze daken de grootste zonne-energiecentrale ter wereld: goed voor een maximaal vermogen van 1 megawatt.

„Een speciale constructie is wel gewenst”, licht Balzer toe. Op de zes daken ligt een voor het oog fragiel frame van buizen met daarop in totaal niet minder dan 7812 panelen, elk 120 bij 40 centimeter. De stevigheid van de opbouw is getest in een windtunnel waar de lucht met bijna orkaankracht –200 kilometer per uur– over de panelen waaide. Alles bleef rechtovereind. Niet lang geleden raasde de storm met 220 kilometer per uur in werkelijkheid over de daken. Balzer: „Dat heeft ons drie panelen gekost. Alleen een beetje mechanische schade.”

De schitterende morgenzon maakt van de Münchener zonnecentrale een gelikt brochureplaatje. Toch lijkt Balzer een licht gevoel van teleurstelling nauwelijks te kunnen onderdrukken. „Deze centrale zou twee keer zo veel capaciteit kunnen hebben.” Dat moet hij even kwijt. Daar zit de architect van deze gebouwen achter. Dit complex staat op het terrein waar acht jaar geleden voor het laatst KLM, Lufthansa en andere groten af en aan vlogen. München heeft nu aan de noordkant van de stad een nieuwe luchthaven en op de plaats van de oude staan deze beurshallen. De architect liet zich voor de vorm van de daken inspireren door het verleden van het terrein. Er is weinig fantasie nodig om in het dakprofiel een vliegtuigvleugel te zien. En dat moet zo blijven, vindt de architect. Daarom staan de zonnepanelen alleen op een brede strook midden op de daken. Vanaf de grond lijkt elk dak beslist onbezet.

Capaciteit
Balzer zou een beetje meer capaciteit, vooral voor een goede pr, prima kunnen gebruiken. „Als de beurs volop in bedrijf is, voorziet deze centrale in 4 tot 5 procent van de totale elektriciteitsbehoefte van het hele complex.” Dat valt de groep Europese journalisten die Balzer heeft meegenomen naar het dak een beetje tegen. Daarom haast de Siemens-directeur zich te zeggen: „Maar als er geen beurs is, zoals nu, en alleen directie en administratie hier hun werk doen, zijn de zonnepanelen goed voor een kleine 50 procent van het totale energieverbruik.”

Dat mag dan (heel wat) gunstiger klinken, Balzer heeft wel wat uit te leggen als hij zich laat ontvallen dat de productie van 1 kilowattuur zonne-elektriciteit vandaag de dag altijd nog 1,3 Duitse mark kost. Een kilowattuur 'gewone' stroom kost nog geen kwart mark.

„Wat bezielt u”, willen oprecht verbaasde en zuinige journalisten uit Estland en Letland weten. „Wij moeten deze vormen van duurzame energie nu oppakken”, is de boodschap van Siemens. Balzer: „Met deze centrale vermijden we jaarlijks de uitstoot van 1000 ton kooldioxide. Het is een manier om op termijn aan onze Kyoto-doelstelling te voldoen.”

In die Japanse stad besloten de industrielanden in december 1997 voor het eerst in de geschiedenis om de uitstoot van kooldioxide (CO₂) in 2010 minstens 5 procent lager te laten zijn dan in 1990. Een van de mogelijkheden om dat te bereiken, is minder brandstoffen als aardolie en steenkool gebruiken voor de opwekking van elektriciteit. Tot nu toe slagen industrielanden er nauwelijks of niet in om de CO₂-uitstoot omlaag te brengen. In Nederland bijvoorbeeld is sinds 1990 slechts sprake van een flinke toename.

Het goede nieuws op dit gebied komt uit Duitsland, oordeelt Balzer. Weinig zonne-energiespecialisten zullen die stelling betwisten. Dat het Duitsland ernst is om de Kyoto-doelstelling te halen, bewijst de natie door de installatie van zonne-energiepanelen zwaar te subsidiëren. Het klinkt nauwelijks geloofwaardig, maar volgens de subsidieregeling die bij de oosterburen sinds 1 januari dit jaar van kracht is, krijgt de Münchener beurs per opgewekte kilowattuur zonne-energie 99 pfennig: bijna 1 mark, ruim 1 gulden.

Uitverkocht
De gevolgen daarvan blijven niet uit. Siemens wenste wel dat de productiecapaciteit van zonnepanelen eenvoudig was te verdubbelen. „De panelen zijn niet aan te slepen. Voor dit jaar zijn we absoluut uitverkocht. We kunnen geen vierkante meter meer leveren.”

Nu staat er in Duitsland voor een totaal vermogen van 60 megawatt (MW) aan zonne-energie opgesteld. De verwachting is dat er alleen al dit jaar 30 MW bijkomt. Balzer: „Voor de komende vijf jaar is de doelstelling 350 MW.” Ter vergelijking: het totaal in Duitsland opgestelde elektriciteitsvermogen in conventionele centrales overtreft de 60.000 MW.

Balzer verwacht een stevige impuls, ook op de lange duur, van de goede Duitse subsidieregeling. Hij rekent even voor: „Deze centrale kost ongeveer 14 miljoen mark en is per jaar goed voor ongeveer 1 miljoen kilowattuur. Met de huidige subsidieregeling verdien je die investering dus in 14 jaar terug, maar wij garanderen de centrale voor minstens 25 jaar. Die panelen bestaan uit glas met daarin silicium oftewel kwarts. Ze zijn dus zo goed als onderhoudsvrij.”

Tot nu toe geldt dat ook voor de panelen op de Münchener Messe, maar die liggen daar nog maar sinds 1997 op de daken. Nee, de grootste tegenvaller hadden Siemens en de beurs te incasseren bij de installatie. Volgens Balzer liep alles van een leien dakje, alleen het dievengilde zat dwars: „Onze materialen zijn nogal duur, daarom ging elke avond alles achter slot en grendel. Toch waren er op een zekere morgen zestig panelen van 1000 mark per stuk spoorloos verdwenen. Nooit meer iets van gezien.”