Nederlands ruimte-instrument
stort in zee

De Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA heeft zondag het negen jaar oude ruimteobservatorium Compton in de Stille Oceaan laten storten. Dat is uit veiligheidsoverwegingen gebeurd nadat een van de navigatiegyroscopen van de 17 ton zware satelliet het had begeven. In het apparaat was een Nederlands apparaat ingebouwd, de Comptel-telescoop.

„Het is jammer dat het moest gebeuren”, reageerde dr. H. Bloemen van het Utrechtse instituut Stichting Ruimteonderzoek Nederland (SRON) gisteren. „Temeer omdat alle apparatuur nog goed werkte. We zijn nu zeker twee jaar verstoken van een apparaat dat in de ruimte gammastraling kan waarnemen. Pas in 2002 gaat er weer een satelliet de ruimte in die het onderzoek van de Compton kan voortzetten. Dat is de Europese gammasatelliet Integral.” Gammastraling dringt maar in kleine hoeveelheden de dampkring binnen, daardoor zijn onderzoekers afhankelijk van buitenaards waarnemingen.

SRON heeft een belangrijke bijdrage geleverd aan de bouw en het gebruik van Comptel, een van de vier telescopen aan boord van de satelliet. Die was ontworpen voor het waarnemen van gammastraling met een energie van mega-elektronvolts. Deze straling ontstaat bij explosieve gebeurtenissen in het universum, zoals bij supernova's, in de omgeving van zwarte gaten en bij de raadselachtige uitbarstingen van gammastraling, de zogenaamde ”gamma bursts”.

Dankzij de Comptel is een deel van de hemel in kaart gebracht dat nog onontgonnen was. Onderzoekers van SRON hebben bijgedragen aan alle facetten van het onderzoek, waaronder het opsporen van gammastralende radioactieve atoomkernen in het heelal, zoals aluminium-26, titanium-44 en kobalt-56.