Rode planeet opnieuw onder de loep
Door Janneke Hak en Cees van der Wind
Mars spreekt al sinds mensenheugenis tot de verbeelding. Is er nu wel of geen leven op de rode planeet? Sterrenkundigen uit de negentiende eeuw interpreteerden rechte lijnen op het oppervlak van de planeet als kanalen, aangelegd door buitenaardse wezens. Mars had volgens hen de beste papieren voor buitenaards leven.
Hulpmiddelen als de Mars Global Surveyor, een satelliet die in een baan om Mars draait en gedetailleerde opnamen maakt van het planeetoppervlak, waren in die tijd nog niet voorhanden. De succesvolle satelliet heeft sinds 1997 niet minder dan 25.000 beelden naar de aarde geseind. De foto's, door NASA op internet gepubliceerd, zijn voor iedereen toegankelijk, een luxe die de negentiende-eeuwse astronomen niet beschikbaar hadden.
Mars krijgt van de NASA in vergelijking met andere planeten onevenredig veel aandacht. Als eerste heeft de Mariner 4 in 1965 een deel van zijn oppervlak gefotografeerd en metingen aan de atmosfeer verricht. Het is de enige planeet waarvan ook het oppervlak regelmatig aan een onderzoek is onderworpen, bijvoorbeeld door de missies van de Viking1 en 2 in het midden van de jaren zeventig. Achterliggende gedachte was het zoeken naar buitenaards leven.
Robotautootje
Het robotautootje Sojourner, dat zichzelf een weg baande over het oppervlak van Mars, was een onderdeel van de succesvolle missie van de Mars Pathfinder in 1997. De route van de Sojourner werd vanaf de aarde, aan de hand van livebeelden, bepaald. Het voertuig was uitgerust met onder andere een spectrometer, waarmee het mogelijk is de samenstelling van door de NASA aangewezen stenen nader te onderzoeken.
Ondanks de behaalde successen heeft de ruimtevaart de laatste jaren ook veel negatieve publiciteit gekregen. Dure missies hebben handen vol geld gekost. De reis van de Mars Observer in 1993 bijvoorbeeld is mislukt doordat het radiocontact op een onverklaarbare manier is verbroken. Totale kosten: 980 miljoen dollar.
De Mars Global Surveyor –in 1996 gelanceerd– is de eerste in een nieuwe reeks van een aantal ruimtevaartuigen met als bestemming Mars. De satelliet is een onderdeel van het Mars Exploration Program, een onderzoeksprogramma van de NASA dat tot doel heeft nieuwe totaalbeelden en gedetailleerde opnamen van Mars te maken. Het is de bedoeling dat iedere 26 maanden, op het moment dat de aarde en Mars in de juiste positie ten opzichte van elkaar staan, een nieuw ruimtevaartuig vertrekt.
”Happy face”
De beelden van Mars laten een oppervlak met veel variatie zien. Een heuvelachtig landschap, afgewisseld met diepe canyons en grote, weliswaar uitgedoofde, vulkanen. De planeet is overdekt met kraters, veroorzaakt door objecten die het roodachtige hemellichaam vanuit de ruimte treffen. Soms levert zo'n krater grappige beelden op, zoals een ”happy face”, dat lachend in de camera van de MGS 'kijkt'. De krater staat officieel bekend als de ”Galle Crater” en heeft een doorsnede van ongeveer 215 kilometer.
Evenals de aarde bezit ook Mars een poolgebied. De atmosfeer bestaat daar voor het grootste deel uit koolstofdioxide (CO2). De afmetingen van de kappen variëren per seizoen. De noordelijke poolkap bestaat ook voor een deel uit water. In de Mars-winter kan het afkoelen tot min 123 graden Celsius. Dat is koud genoeg om ook de koolstofdioxide te laten bevriezen. Wanneer de Mars-zomer aanbreekt, 'ontdooit' de CO2en blijft er een laagje waterijs over.
Maar wat de satellieten ook laten zien, geen Marsmensjes.
