Rembrandt op het scherm
Door W. L. van der Staaij
Rembrandt blijft in. Tentoonstellingen over de kunstenaar schieten als paddestoelen uit de grond. Boeken over zijn leven of werk blijken bestsellers. Kunst- en cultuurliefhebbers hebben nu zelfs de mogelijkheid bijbelse kunst van Rembrandt op hun computerscherm te krijgen.
De cd-rom ”De bijbel van Rembrandt” bevat een gedetailleerd overzicht van het bijbelse oeuvre dat Rembrandt heeft nagelaten. Ongeveer eenderde deel van het bewaard gebleven werk van de kunstenaar is gewijd aan thema's uit de Bijbel. Dat is nog altijd een flink aantal: 74 schilderijen, 65 etsen en 135 tekeningen.
Wie de cd-rom opstart, ziet het vorig jaar gerestaureerde atelier van Rembrandt in het Rembrandthuis te Amsterdam. De Bijbel is opengeslagen. Een portret hangt aan de wand. Op de plank liggen boeken. Rembrandts penselen zijn nog niet droog.
Een muisklik op de penselen geeft toegang tot de reproducties. De ets waarop Eva aan Adam de verboden vrucht geeft, verschijnt als eerste op het scherm. Uit de boxen klinkt een devote vrouwenstem. De tekst is Genesis 3:6, in de Statenvertaling. Opnieuw een muisklik, en Adam en Eva maken plaats voor onder meer Kaïn en Abel, de ark van Noach, de terugkeer van de verloren zoon, Petrus' verloochening of Thomas' geloofsbelijdenis.
Niet alle 274 afbeeldingen zijn ontleend aan de canonieke bijbelboeken. Rembrandt liet zich ook inspireren door de apocriefe boeken. Zo maakte de kunstenaar ruim twintig werken bij het boek Tobias. Voor de achtergrondinformatie op de cd-rom maakt dat verschil niet uit. Bij elke afbeelding volgt een tamelijk uitgebreide kunsthistorische uitleg. Daarnaast staan onder de afbeeldingen korte literatuurverwijzingen.
Tijdbalk
Een tijdbalk laat op treffende wijze drie ontwikkelingen zien. In het bovenste gedeelte van de tijdlijn wordt zijn levensloop (1606-1669) geschetst. In het middelste gedeelte komt de ontwikkeling van zijn werk tot uitdrukking. De maatschappelijke en politieke situatie tijdens Rembrandts leven wordt in het onderste gedeelte in kaart gebracht.
Het aardige aan deze cd-rom is niet alleen dat Rembrandts bijbelse oeuvre en de tijdbalk oproepbaar zijn, maar dat ook de complete Statenvertaling beschikbaar is. Wel staan de apocriefe boeken tussen de canonieke boeken in. De cd-rom bevat daarnaast veel handige opties. Zo is er een zoekmachine en is het mogelijk Rembrandts werken te rangschikken op bijbelboek, titel, persoon, jaar of techniek.
Rustig van een schilderij op het scherm genieten, is moeilijk. Daar is de afstand –hoe klein ook– te groot voor. Omdat een échte Rembrandt vaak onbereikbaar is, is een muisklik naar het atelier een schrale troost.
”De bijbel van Rembrandt”; uitg. Het Spectrum, Utrecht, 1999; ISBN 90 5344 203 0. Minimale systeemeisen: Windows 95, 486-processor, 16 Mb RAM. Prijs: ƒ 39,95.
