De sterrenhemel in februari
Door W. G. Hulsman
De helderste van alle zichtbare sterren, Sirius, bereikt deze maand het hoogste punt aan de zuidelijke hemel. De hoofdster van het sterrenbeeld Grote Hond is zo helder omdat hij op 'maar' 8,6 lichtjaar van de aarde staat en bovendien 22 keer zo veel licht uitstraalt als onze zon.
Sirius is niet alleen. Rond de witte ster draait een andere, een kleine begeleider, ook wel Puppy genoemd. Deze kleine witte dwerg heeft vijftig jaar nodig om een keer rond Sirius te komen.
De helderste flonkeraar stelt astronomen overigens voor raadsels. In sterrenkundige geschriften van zo'n 2000 jaar oud staat Sirius steeds beschreven als „vurig”, „rood” en „koperkleurig”. Eén blik op Sirius vandaag aan de 'nacht' toont echter aan dat hij wit en zelfs wat blauwig is.
Wie richting Sirius kijkt, zal oostelijk ook de heldere ster Procyon in Kleine Hond zien staan. Nog iets oostelijker en hoger is het sterrenbeeld Kreeft te vinden. Het is de minst heldere constellatie van de zogenaamde dierenriem, de denkbeeldige indeling van de hemel in twaalf sterrenbeelden.
In het midden van Kreeft is met een verrekijker een sterrenhoop te ontdekken. De 75 sterren die nu samen de naam Praesepe of Kribbe dragen, zijn met het blote oog als een vaag vlekje te zien. In de oudheid dacht men daarom dat het een van de poorten naar de hemel was.
Maan
De sterrenhoop in Kreeft is het best aan het begin van deze maand te vinden, omdat het dan nieuwe maan is. Ook de laatste week van februari is donker. Wie de maan deze maand in zijn reis langs de hemelkoepel volgt, zal hem in de nacht van 10 op 11 februari in de buurt van de planeet Jupiter vinden, een nacht later bij de geringde planeet Saturnus en nog eens 24 uur later bij de rode ster Aldebaran in het sterrenbeeld Stier. Later in februari passeert de maan de sterren Regulus in Leeuw (19 februari), Spica (23) en Antares in Schorpioen (27).
De maan zal op 19 februari op volle sterkte schijnen.
Planeten
Mercurius en Mars –beide aan de (zuid)westelijke avondhemel– verliezen deze maand duidelijk aan helderheid en verdwijnen uit het zicht. Mercurius krijgt steeds meer last van de avondschemering. Mars gaat drie uur na de zon onder.
De ochtendster Venus is een uur voor zonsopkomst als een helder licht in het oosten te zien, maar zakt elke dag een stukje lager.
De grote planeten Jupiter en Saturnus staan 's avonds hoog aan de hemel. Vooral Jupiter valt op door zijn helderheid. Op 18 februari staan de vier grote manen van Jupiter alle ten oosten van de grote planeet. Met een verrekijker op een vaste ondergrond moet in ieder geval een van de vier manen te ontdekken zijn.
De buitenste drie planeten –Uranus, Neptunus en Pluto– zijn niet of amper zichtbaar.
Sterrenkijkdagen
Iedereen die wat meer over sterrenkunde wil weten, krijgt deze maand een mooie kans. Op 11 en 12 februari zijn er weer de Landelijke Sterrenkijkdagen. Sterrenwachten en verenigingen van amateursterrenkijkers houden open huis en organiseren speciale activiteiten voor een breed publiek. Stichting ”De Koepel” in Utrecht heeft alle informatie op een rij staan.
