Met de muis door het heelal
Door W. G. Hulsman
In de vroege ochtend van de 21e februari is vanuit Nederland een totale maansverduistering te zien. Voorwaarde is een hemel die voldoende vrij is van wolken. Bovendien zal iedereen die het schouwspel wil zien, al vroeg zijn warme bed moeten verlaten. Voor mensen die dat een probleem vinden, is er nu een oplossing: de cd-rom ”Redshift 3; Ontdek het heelal” van uitgeverij Academic Service. Die schijf biedt de mogelijkheid op een zelfgekozen tijdstip de verduistering rustig vanachter het computerscherm te bekijken.
De zeer informatieve en gebruiksvriendelijke cd-rom bestaat al een paar jaar in een Engelse versie. Het is een aanwinst dat Academic Service nu voor de Nederlandse versie heeft gezorgd. De Engelse versie werd al vaak geroemd als een van de beste populaire sterrenkundige programma's. De Nederlandse ”Redshift 3” mag die bekroning ook krijgen.
Het hoogtepunt van het programma blijft het planetarium. Dat bevat de positie van meer dan 1 miljoen sterren, planeten en verafgelegen ruimteobjecten van 4700 voor Christus tot 10.000 na Christus. Met die informatie is het mogelijk de sterrenhemel op elk moment en boven elke denkbare plaats op aarde op het scherm te roepen. En wie de hemel eens vanaf de maan of een van de planeten wil waarnemen, kiest met een paar muisklikken voor die positie.
”Redshift 3” biedt verder leerzame presentaties over het heelal, een groot fotobestand, een ruimteagenda met kijksuggesties en een uitgebreid en gedetailleerd astronomisch woordenboek, waarin ook de ruimtevaart aandacht krijgt.
Ruimtevaart
Wie meer over de ruimtevaart wil weten, kan goed terecht bij het nieuwe digitale naslagwerk ”Sterrenkunde van A tot Z”. Behalve de sterrenkunde krijgen daar de maanreizen, spaceshuttlevluchten en satellietlanceringen veel aandacht.
De cd-rom, waarop 2000 sterrenkundige begrippen worden toegelicht, is samengesteld door de bekende wetenschapsjournalist Govert Schilling. Wie wel eens iets van zijn publicaties heeft gezien, weet dat Schilling garant staat voor aantrekkelijke uitgaven. Zo ook deze keer. Op zijn eigen wijze weet hij moeilijke onderwerpen uit te leggen, zonder oppervlakkig te worden.
Het mooie van de cd-rom is dat Schilling niet gebonden is aan het papier en daardoor ook simulaties en kleine videofragmenten heeft kunnen opnemen. De eerste landing op de maan en de schokkende ontploffing van de spaceshuttle Challenger in januari 1986 herleven.
Het bedieningsgemak van het digitale naslagwerk is goed. Deze uitgave en ook ”Redshift 3” onderscheiden zich daarmee in positieve zin van een eveneens onlangs verschenen cd-rom over het heelal van uitgeverij Denda. Op ”Heelal 3D” is de presentatie erg verbrokkeld. De cd-rom heeft soms iets weg van een veredelde diapresentatie. Nu de digitale mogelijkheden met de dag verbeteren, had Denda wel meer van de laatste snufjes op het gebied van digitale presentatie kunnen toepassen. De 60 gulden die Denda vraagt, is dan ook fors in verhouding tot de kwaliteit. Voor 20 gulden minder biedt Schillings schijf meer kwaliteit en informatie. Het sterretje van het planetarium op de Denda-schijf verbleekt ook bij dat van ”Redshift 3”. De Denda-uitgave is daarentegen half zo duur.
Nederlandstalig
Alledrie de uitgaven zijn geheel Nederlandstalig en dat is winst, want tot nu toe stonden in de winkels vooral Engelstalige cd-roms over astronomie op de plank. Voor de beginnende, jonge sterrenkijker en geïnteresseerde scholier leggen de schijven een zee aan ruimte open.
Voor een leek op het gebied van sterrenkunde en ruimtevaart zijn ”Sterrenkunde van A tot Z” en ”Heelal 3D” een goede start. Wie alle informatie van die schijven wil verwerken, is toch een aantal avonden onder de pannen. Samenstellers van beide schijven hebben gestreefd naar zo eenvoudig mogelijk taalgebruik. Dat is gelukt. Geïnteresseerden die meer willen, hebben met ”Redshift 3” een programma met schijnbaar onbegrensde mogelijkheden.
Kritiekpunt bij alledrie de uitgaven is de vanzelfsprekendheid waarmee alle sterrenkundige informatie op de evolutietheorie is gebaseerd. De samenstellers zouden toch moeten weten dat de theorie waarin het heelal na een oerknal zou zijn ontstaan in de wetenschap steeds meer wankelt.
Aarde
Denda kwam recentelijk ook met de cd-rom over onze planeet, onder de titel ”Aarde 3D”. Op die schijf is alles te vinden over de samenstelling van de aarde, het weer, het klimaat, waterstromen, vulkanen en alle bijzondere geografische verschijnselen.
Voor ”Aarde 3D” geldt hetzelfde als voor ”Heelal 3D”: de presentatie is rommelig en verbrokkeld. De begeleidende muziek is eentonig. Wie nog blanco is op het gebied van geologie en meteorologie heeft echter voorlopig genoeg te bestuderen met ”Aarde 3D”.
N.a.v. ”Redshift 3 Ontdek het heelal”; uitg. Academic Service, Schoonhoven, 1999; ISBN 90 395 1281 7; ƒ 119,95.
”Sterrenkunde van A tot Z”, door Govert Schilling; uitg. Spectrum Software, Utrecht, 1999; ISBN 90 5344 099 2; ƒ 39,90.
”Heelal 3D” en ”Aarde 3D”; uitg. Denda, Oldenzaal; ƒ 59,95.
Systeemeisen: Windows 95 of hoger, 16 Mb RAM (voor de cd-roms van Denda volstaat 8 Mb).
