EU voor aanscherping
antiterreurwetten

De controles aan de EU-buitengrenzen zullen worden verscherpt en ook tussen de EU-staten zullen in het grensgebied willekeurige controles worden uitgevoerd. Tussen de politiediensten van de lidstaten zal intensiever worden samengewerkt en ook met de desbetreffende autoriteiten in de VS worden de banden aangehaald.

Belangrijkste onderwerp was een Europees uitleveringsbevel waarmee een verdachte die in een lidstaat wordt gezocht wegens terrorisme, door alle vijftien EU-landen op de opsporingslijst wordt geplaatst. Voorts worden de uitleveringsprocedures gestroomlijnd zodat verdachten binnen negentig dagen worden overgedragen.

Een dergelijk voorstel was al eerder gedaan door de Europese Commissie, die ook voorstelde van terreur te spreken als „een misdaad door een individu of een groep wordt gepleegd tegen een of meerdere landen, hun instituties of hun bevolking met het doel de politieke, economische of sociale orde ernstig te schaden of zelfs te vernietigen.”

Daden die in deze categorie vallen moeten met tussen de twee jaar cel voor lichte vergrijpen en twintig jaar voor moorden worden bestraft. „Wij moeten ons instellen op een ander veiligheidsscenario”, zei de Duitse minister van Binnenlandse Zaken, Otto Schily. Zijn Britse collega David Blunkett, die de nieuwe wetten omschreef als een goed evenwicht tussen individuele vrijheden en de strijd tegen de terreur, zei dat de terroristen „wreed en goed georganiseerd zijn en de mogelijkheid hebben de vrijheden die wij willen beschermen te misbruiken.”

De bewindslieden besloten binnen Europol, de Europese politiedienst in Den Haag, die tot toe alleen een coördinerende functie heeft, een speciale antiterreurafdeling in het leven te roepen.

De maatregelen waren al eerder in Europees verband besproken, maar naar aanleiding van de aanslagen in New York en Washington werd dit onderwerp met spoed op de agenda van de bewindslieden gezet. De 37 voorstellen waar de ministers mee instemden worden waarschijnlijk meteen aangenomen door de EU-regeringsleiders die vandaag in Brussel bijeenkomen. De EU-leiders overleggen al met Washington over een gezamenlijke aanpak.

Het zal nog wel tot volgend jaar duren voordat de maatregelen in wetten zijn omgezet omdat ook de nationale parlementen er nog mee moeten instemmen. De Duitse minister van Justitie, Herta Däubler-Gmelin, klaagde dat de al eerder tussen de lidstaten gesloten uitleveringsverdragen nog niet door alle vijftien EU-landen zijn geratificeerd.

Vandaag en morgen komen ook de EU-bewindslieden van Financiën bij elkaar om maatregelen te bespreken voor het bemoeilijken van de financiering van terreurdaden.

Mensenrechtenorganisaties hebben voorzichtig instemmend gereageerd op de wetsvoorstellen, maar er ook op aangedrongen de strijd tegen het terrorisme niet te laten uitmonden in een aantasting van de rechten van burgers of van vluchtelingen.

Veiligheidsmaatregelen
De ingelaste bijeenkomst van Europese regeringsleiders over de aanslagen in de VS, vandaag in Brussel, gaat gepaard met nooit eerder geziene veiligheidsmaatregelen. Politie, Belgische autoriteiten en de eigen veiligheidsdienst van de EU-instellingen hebben besloten de Brusselse Europawijk bijna hermetisch af te sluiten uit angst voor aanslagen of terroristische acties.

De ingelaste EU-top begint vanavond om 18.00 uur. In de voormiddag werd de hele omgeving rondom het vergadergebouw aan het Brusselse Schumanplein volledig afgezet. In het nabijgelegen metrostation werden gisteren al alle prullenbakken verwijderd, om te voorkomen dat daarin explosieven zouden worden verstopt. Het vergadercentrum werd gisteren laat in de middag ontruimd voor een extra veiligheidscontrole.

Toegang tot het vergadercentrum is uiterst beperkt. Voor media, diplomaten en ander personeel gelden uiterst strenge toegangsregels. Apparatuur en personeel dienen al drie uur voor aanvang van de bijeenkomst aanwezig te zijn. Wie het gebouw vervolgens verlaat, mag niet meer terugkeren. Omwonenden in de overigens nauwelijks bewoonde Europawijk zullen diverse straten niet mogen betreden.

Vooral de Belgische premier en huidig voorzitter van het EU-overleg Verhofstadt, die de reputatie heeft van een ”control freak”, wil niets aan het toeval overlaten. Het is nog onduidelijk of gedurende de topontmoeting met onder meer de Duitse bondskanselier Schröder, de Franse president Chirac en de Britse premier Blair vliegverkeer rondom Brussel kan plaatshebben.

De topontmoeting zelf staat volledig in het teken van terrorismebestrijding en de situatie in het Midden-Oosten. In een brief aan zijn collega-regeringsleiders heeft Verhofstadt gezegd dat de EU een signaal moet geven aan de eigen burgers en derde landen, dat zowel zekerheid als economische continuïteit zullen worden gegarandeerd. De Belgische premier wil een antiterrorismepolitiek opzetten die zowel diplomatieke als economische inspanningen vereist.

Verhofstadt wil zich in het bijzonder concentreren op samenwerking op het terrein van justitie en binnenlandse zaken, veiligheid op luchthavens en een toenemend belang van de EU bij internationale conflicten. De Belgische regeringsleider zal na afloop van de bijeenkomst, die rond 23.00 uur wordt verwacht, de Amerikaanse president Bush persoonlijk op de hoogte stellen van de uitkomst van de besprekingen. Het is nog onduidelijk of Verhofstadt komend weekend zelf naar Washington reist.