EC stelt nauwere
samenwerking
voor bij justitie

BRUSSEL – De Europese Commissie, het dagelijks bestuur van de EU, stelt een vergaande justitiesamenwerking voor in de strijd tegen internationaal terrorisme.

Zo pleit EU-justitiecommissaris Vitorino voor de invoering van een Europees aanhoudingsbevel voor zware georganiseerde en grensoverschrijdende misdaad. Op basis van nieuwe bepalingen zou daar ook terrorisme onder moeten vallen.

Een verdachte van deelname aan georganiseerde, grensoverschrijdende misdaad kan dan in alle EU-lidstaten automatisch gearresteerd worden. Andere lidstaten krijgen drie maanden om deze persoon uit te leveren aan het EU-land dat het verzoek indiende. Na veroordeling kan de arrestant de straf uitzitten in het land waar hij woont, maar ook in het land waar hij is opgepakt. Onder bepaalde omstandigheden zou daar ook berechting mogelijk moeten zijn.

Zowel het voorstel voor een internationaal aanhoudingsbevel als het uitzitten van straf in andere lidstaten is omstreden. De Europese ministers van Justitie zouden zich vandaag tijdens een ingelast overleg over de voorstellen buigen. Het is niet de verwachting dat zij hier meteen mee instemmen. Zo lagen België en Spanje jarenlang met elkaar overhoop over de uitlevering van ETA-terroristen door Brussel aan Madrid. De invoering van een automatische uitlevering ligt voor andere Europese lidstaten eveneens zeer moeilijk.

Ook moeten de meeste lidstaten terrorisme officieel wettelijk erkennen als vorm van georganiseerde misdaad. Volgens de woordvoerder van Vitorino kennen momenteel alleen Duitsland, Frankrijk, Groot-Brittannië, Italië, Spanje en Portugal zo'n wettelijke bepaling. Volgens de woordvoerder is echter in geen enkele lidstaat een wijziging van de grondwet nodig.

Europol in Den Haag, dat nu slechts op beperkte terreinen aan informatie-uitwisseling tussen lidstaten doet, moet voortaan bij het indienen van een Europees aanhoudingsbevel onmiddellijk en automatisch op de hoogte worden gesteld. Door de inzet van Europol kunnen internationale terrorismenetwerken beter worden gevolgd. Europol zou echter niet de rol krijgen van 'Europese FBI', aldus de woordvoerder. „Zo'n instantie willen we niet oprichten.”

Diverse lidstaten zouden vandaag in Brussel ook de mogelijkheid naar voren brengen om de Europese binnengrenzen tijdelijk weer te kunnen sluiten, in geval van grote terreuraanvallen. De woordvoerder van Vitorino zei dat daartoe van de zijde van de commissie geen voorstellen in de maak zijn.

Vitorino's collega Patten (Buitenlandse Betrekkingen) werkt aan een voorstel voor strenge afspraken tussen de EU en derde landen over terrorisme. Daarbij zouden ook punten als databescherming en het afsnijden van financieringsbronnen van terroristen aan bod moeten komen. De commissie deed hierover gisteren echter nog geen mededelingen.

In het Europees Parlement verdedigde commissaris Vitorino hartstochtelijk zijn voorstellen. Om invloed te hebben, is het nodig dat Europa met één stem spreekt, stelde hij. „Het zijn moeilijke tijden, maar dit is een unieke kans om te tonen dat het Europese avontuur een toegevoegde waarde heeft.”

De christen-democratische fractieleider Pöttering ziet vooral het voorstel voor meer bevoegdheden voor Europol zitten, dat wat hem betreft van de nodige informatie moet worden voorzien. Slechts een lidstaat doet dat nu min of meer, de rest weigert dat gewoon, zei de Duitser. Zijn fractie, de grootste in het EP, wil ook meer middelen voor Europol.

Volgens de Britse liberaal Watson wordt het hoog tijd dat justitie een echte Europese verantwoordelijkheid wordt en niet een aangelegenheid tussen de regeringen die vetorecht hebben, met een beperkte rol voor de Europese Commissie en het Europees Parlement. „Het vijgenblad van nationale soevereiniteit verhult het onvermogen van natiestaten. Supranationale uitdagingen vragen om een supranationale respons”, aldus Watson, die voorzitter is van de EP-commissie justitie.