Luchtvaartsector smeekt om hulp

Transportminister Norman Mineta wilde gisteren na afloop van overleg met de grootste Amerikaanse luchtvaartmaatschappijen nog niets zeggen over de omvang van de steun van de regering. Voor het reddingspakket moeten speciale wetten worden uitgevaardigd. De luchtvaartmaatschappijen in de VS zetten in op in totaal 24 miljard dollar aan financiële steun. Iets meer dan 11 miljard dollar daarvan zijn leengaranties. Belastingverlagingen moeten 8 miljard dollar opleveren. De ondernemingen verlangen 5 miljard aan directe steun.

Het overleg was noodzakelijk geworden door de financiële crisis waarin de Amerikaanse luchtvaartmaatschappijen dreigen te belanden. Tot nu toe hebben deze gezamenlijk al 44.000 ontslagen aangekondigd. Die zijn het gevolg van de terreurdaden in de VS. De luchtvaart lag enkele dagen stil, wat miljardenverliezen opleverde.

Door de vier kapingen van vorige week zit de schrik erin bij het publiek. De binnenlandse vluchten die deze week zijn hervat, zitten maar halfvol. Dat betekent dat die vluchten geld kosten. Daar komen de uitgebreide veiligheidsmaatregelen bij waartoe de Amerikaanse overheid besloot. Dat maakt vliegreizen trager en gecompliceerder.

Congres
Als gevolg hiervan hebben veel luchtvaartmaatschappijen tal van lijnvluchten geschrapt. Gemiddeld is hun capaciteit met 20 procent gereduceerd. Dat betekent minder financiële draagkracht en minder behoefte aan nieuwe toestellen. Zo verwacht Boeing dit jaar ongeveer 500 vliegtuigen te verkopen in plaats van de 538 waar aanvankelijk van uit werd gegaan. Volgend jaar zullen het er misschien niet meer dan 400 zijn, terwijl eerst rekening werd gehouden met zeker 510 toestellen.

Dat leidt tot het verdwijnen tussen nu en eind volgend jaar van 20.000 tot 30.000 banen. De ontslagen zouden waarschijnlijk vandaag worden aangekondigd. Ze vallen op de afdeling burgerluchtvaart in Seattle; zo'n 20 tot 30 procent van het personeelsbestand wordt erdoor getroffen. „Ik vind het vreselijk dat deze ontwikkelingen zoveel mensen persoonlijk treffen, maar wij moeten drastische maatregelen nemen om het overleven van ons bedrijf zeker te stellen”, aldus Boeing-topman Alan Mulally.

Marktanalisten wijzen erop dat het al niet best ging in de luchtvaartsector vóór de aanslagen vorige week. „Niet voor niets probeerde men door overnames of fusies kosten te drukken. Daar kwam vorige week bij dat alle vluchten dagenlang stil lagen. Dat kostte 200 miljoen dollar (475 miljoen gulden) per dag. En nu vliegt men met halfvolle toestellen. Dat is niet vol te houden. Daarom heeft de sector een beroep gedaan op de overheid met het verzoek om noodfinanciering”, aldus David Resler, chef-econoom van beursmakelaar Nomura Securities in New York.

Discussies eerder dit jaar over mogelijke hulp aan de luchtvaartsector stuitten op nogal wat tegenstand in het Congres, waar een belangrijk deel van 's lands parlementariërs van mening was dat marktkrachten en niet de overheid beslissend zijn voor het economisch overleven van bedrijven. Maar na de aanslagen van vorige week is volgens velen een nieuwe situatie ontstaan die tijdelijke steunmaatregelen rechtvaardigt.

„De luchtvaartsector hoopt dat het Congres snel beslist over de voorstellen van de regering. Nu heerst er namelijk nog een stemming van gezamenlijkheid onder alle parlementariërs, maar met de verkiezingen van volgend jaar in het verschiet blijft dat niet duren en dan zou het hulppakket wel eens magerder kunnen uitvallen”, aldus Rodgin Cohen, luchtvaartlobbyist in Washington.

Europa
De Europese luchtvaartmaatschappijen vragen tijdelijke maatregelen van de Europese Unie om hun financiële problemen op te lossen. In een gesprek later deze week met Europees commissaris De Palacio (Transport) vragen ze steun, aldus een woordvoerder van de Europese Luchtvaartassociatie AEA gisteren. De bijeenkomst met De Palacio vindt morgen plaats. Daarbij zijn ook directeuren van enkele luchtvaartmaatschappijen aanwezig.

Directe subsidies van de staat zijn volgens de woordvoerder verleden tijd. Maar de maatschappijen willen wel andere maatregelen. Zo willen ze dat het verbod onderlinge afspraken te maken over capaciteitsvermindering tijdelijk wordt opgeheven. Ook wil de AEA dat kostenverhogende regels die in de maak zijn, in de ijskast worden gezet. Verder pleit de AEA voor belastingverlichting.

Het is de Europese Commissie, het dagelijks bestuur van de EU, die oordeelt over dit soort concurrentie beperkende maatregelen. Een woordvoerder van de Commissie zei gisteren dat er op dit moment niet van de bestaande regels wordt afgeweken. „De maatschappijen zullen met een duidelijke analyse moeten komen. Hun situatie is niet te vergelijken met die van de Amerikaanse maatschappijen, waar de afgelopen week geen enkele vlucht mogelijk is geweest. In Europa kon wel worden gevlogen.” Hij zei dat de Commissie goed oplet of de maatschappijen de situatie uitbuiten, omdat hun financiële problemen al veel ouder zijn en niets te maken hebben met de aanslagen.

Buiten de boot
Minister Netelenbos (Verkeer) zei gisteren dat het Rijk het KLM-personeel dat door de malaise in de luchtvaart tijdelijk buiten de boot valt, financieel zal steunen. Topman van Wijk verklaarde maandag dat de aanslagen in de VS gevolgen zullen hebben voor de werkgelegenheid. De nationale luchtvaartmaatschappij heeft al tientallen miljoenen guldens schade geleden. Dit werd vooral veroorzaakt door het wegvallen van ruim honderd vluchten naar de VS, Canada en het Midden-Oosten.