Rouw over doden,
blijdschap over uitreddingen

In het hartje van Manhattan staat de Redeemer Presbyterian Church. Elke zondag bezoeken ruim 4000 leden deze gemeente, die vooral uit jonge, ongetrouwde mannen en vrouwen bestaat die in het zakenleven werkzaam zijn. De vrouw van predikant Tim Keller –hijzelf is naar het ziekenhuis omdat hun zoontje een been gebroken heeft– zegt dat er „honderden” gemeenteleden in de ”Twin Towers”, de beide torens van het World Trade Center (WTC), werken.

De gevolgen van de ramp voor de gemeente zijn volgens haar op dit moment nog niet te overzien. „Er is nog niet van één lid bekend of zij of hij werkelijk overleden is. Dat is niet verwonderlijk, want vele duizenden slachtoffers liggen nog letterlijk onder het puin begraven. We weten wel van heel wat wonderlijke ontsnappingen, zoals van iemand die een huilende baby moest troosten en daarom te laat op zijn werk kwam. Hij werd gered.”
Ouderling gered

Ds. Steve Schlissel, predikant van Messiah' Congregation in de New Yorkse wijk Brooklyn, heeft samen met zijn gemeente nauw meegeleefd met de slachtoffers van de aanslag. Hij vertelt van een van zijn ouderlingen die in de lobby van de noordelijke toren van het WTC verbleef toen het eerste vliegtuig de toren crashte. „Hij dacht eerst dat het een explosie van de airconditioning was. Overal zag hij stukken beton liggen. Toen hij veiligheidspersoneel en politie zag rondrennen, begon hij de toestand beter te beseffen en rende hij naar buiten.

Op het moment dat hij op het plein tussen de torens rondliep, zag hij dat een tweede vliegtuig zich in het andere gebouw boorde. Dit is een aanval, schoot het door hem heen. Hij maakte dat hij wegkwam en nam de veerboot van het eiland Manhattan. Vanuit de boot zag hij de eerste toren ineenstorten. Toen hij mensen uit de ramen zag springen, durfde hij niet meer te kijken.”

Voor ds. Schlissel hebben de gebeurtenissen trekken van een nachtmerrie. Via zijn dochter is hij nauw betrokken geweest bij de ramp. „Mijn dochter werkt bij de zakenbank Stanley Morgan, niet in het WTC-gebouw, maar ”mid town”, op korte afstand van de beide WTC-torens. Vanachter haar bureau zag ze het eerste vliegtuig crashen. Ze belde mij om te weten of ik iets gehoord had en al gauw volgde de klap van het tweede vliegtuig. Ik rende direct naar de televisie en volgde zo de ontwikkelingen rechtstreeks. Bij ons was net ds. Paul Murphy op bezoek, die vroeger betrokken was bij het constructiewerk van de beide torens. Totaal ongeloof overmeesterde ons.”

Van zijn gemeente is niemand direct bij de ramp betrokken. „Wel werkt een gemeentelid in een hotel vlak bij het WTC. Hij werd geëvacueerd en nam al gauw contact met ons op.”

De ramp veroorzaakt langdurige repercussies, daar is ds. Schlissel van overtuigd. „De kerk moet hulp verlenen, ook aan de duizenden die nu werkloos zijn.” Ds. Schlissel, een bekeerde Jood die de Christian Reformed Church verliet vanwege modernistische tendensen in dit kerkverband, is echter pessimistisch over een geestelijke ommekeer van het Amerikaanse volk.

„Het is theoretisch mogelijk dat er meer over God nagedacht gaat worden, maar de reacties blijven tot nu toe aan de oppervlakte. Het gaat de mensen alleen om wraak en persoonlijke veiligheid, wat natuurlijk begrijpelijk is. Maar het gaat niet dieper. Dat er nu gebed is, zegt op zich niets, want dat is geen bekering en gevoelen van schuld. De stemming was al die jaren: hoe gaat het met de Dow Jones en de Nasdaq? Mensen zijn gelukkiger als het met de markt goed gaat, en hebben het moeilijker als de economie minder goed draait.”

Ds. Schlissel toont zich daarom „sceptisch” over de toekomst. „Er worden geen werkelijk geestelijke oplossingen gegeven. Er is wel veel vraag naar pastorale begeleiding, maar niet naar antwoorden in termen van God en Christus. Het aantal kerkgangers neemt snel toe, maar dat zal voor een korte tijd zijn. Of het moet tot een oorlog komen, waardoor wij nog meer aan welvaart zullen inboeten.”
Ontsnapping

Ds. Gabe Grossi is betrokken bij gemeenteopbouw in Manhattan. Ook hij weet van een wonderlijke ontsnapping van een gemeentelid. Hij vertelt van een van zijn gemeenteleden die twintig minuten te laat was om de veerboot naar Manhattan te nemen. „Dat is haar redding geweest. Toen zij op de boot stond, zag ze met eigen ogen het eerste vliegtuig tegen de toren aan vliegen. Had ze de boot niet gemist, dan was ze in het gebouw geweest.”

Er heerst onder christenen een gevoel van ernst en angst, zo is zijn bevinden. „Wat zal de toekomst brengen? zo vragen zich velen af. Zou het tot een wereldoorlog komen? We hebben als gemeente God gevraagd de wereldleiders wijsheid te geven. Of er een keerpunt komt, weet ik niet, maar ik ben er bang voor. Het gevoel was altijd dat we geloofden in de mens, de Amerikaanse mens. We zijn gelukkig, zo geloofden we vast, en dat gevoel wilden we behouden. Als ik de leden van het Congres hoor zingen: ”God bless America”, dan is dat iets heel anders dan bekering. Als we zien hoe groot de nationale zonden zijn, de moord op kinderen in de moederschoot, de opmars van de homoseksuelen en het seksueel misbruik, dan ben ik erg beducht. Maar de Heere kan deze ramp wel gebruiken en ommekeer bewerkstelligen.”
Kerk steeds open

Ds. Kirk Vanderzwaagh van de Reformed Church in Manhattan zag vanuit zijn appartement op een kilometer afstand het tweede vliegtuig tegen de toren van het WTC te pletter slaan. „We hoorden ineens een explosie en mijn zoon zag vanuit zijn slaapkamer de eerste toren in brand staan. Onze gemeente, die in een van de nabijgelegen wolkenkrabbers is gehuisvest, is voortdurend geopend voor mensen die verdwaasd in de straten rondlopen.”

Van de kleine gemeente van honderd leden is niemand omgekomen. „Het effect van de ramp is een algemeen gevoelen van onrust en verbijstering. Hoe komt het dat de soevereine God, Die alles in Zijn hand heeft, Zijn beschermende hand van ons heeft afgetrokken? We worstelen als gemeente met deze realiteit en hebben er geen antwoorden op.”

Ook ds. Vanderzwaagh wijst op de gevolgen voor de Amerikaanse trots. „Ons land is in het financiële hart geraakt. We vertrouwden op onze rijkdom, technologie en onze materiële welvaart. Dat symbool is nu in het hart geraakt.”

Lisa Chilton, een christelijke vrijwillliger van de Zuidelijke Baptisten, vertelt hoe zakenlieden in kostuums en vrouwen op hoge hakken verbijsterd in opvangcentra terechtkwamen. „Mensen liepen binnen en begonnen te bidden. Ze waren volkomen verward. Ze waren ook verbaasd vanwege de vriendelijkheid die we hun bewezen. Die bestond soms slechts uit een glas water. Ik zag tal van New Yorkers die gewoonlijk vol vertrouwen en zelfverzekerdheid zijn, maar die nu hulpeloos en versuft rondliepen. Iedereen was aangeslagen. We bidden dat God dit zal gebruiken om mensen terug te brengen tot Hem.”
Meeleven

Ook buiten New York leven predikanten mee met de slachtoffers van terroristische aanslagen. Van de gemeente van dr. Tom Ascol, orthodox predikant van de Zuidelijke Baptisten in Cape Coral (Florida), hebben verschillende leden familie die betrokken is bij de ramp. Er zijn echter geen slachtoffers onder hen. Ook hij ziet de gebeurtenissen in geestelijk licht en wijst op de zonden van het Amerikaanse volk.

„Er is geen reden ons boven de daders van deze gruwelijke ramp te verheffen. Zonder de genade van Christus zouden we erger dan de terroristen zijn. Daarom is Jezus Christus naar de wereld gekomen en verkondigen we het Evangelie, ook voor mensen als Osama Bin Laden en Saddam Hoessein. We zijn in onze stad bezig met actieve zending onder moslims. Ook zij hebben de genade van Christus nodig. De ramp moet ons leiden tot verootmoediging. We waren trots op onze natie en deze trots is nu geknakt.”
Uitwisselingen

Ds. David Lipsy, predikant van de Heritage Netherlands Reformed Congregations in Pompton Plains, ongeveer 40 kilometer van New York, kent geen mensen die direct bij de ramp betrokken zijn. „Via familie en vrienden zijn er wel veel uitwisselingen van ervaringen van mensen die op de een of andere manier met de ramp te maken hebben. We hebben gisteren een gebedsbijeenkomst gehouden. Verschillende mensen die anders nooit in de kerk komen, waren er nu wel. Ik heb het gevoel dat er nu een gelegenheid is gekomen om met mensen in te gaan op fundamentele levensvragen. Ik heb zelfs enkele minuten voor de radio mogen spreken en daar het Woord van God gebracht. Dat is nooit eerder gebeurd.”

Het is moeilijk om nu van een geestelijk keerpunt te spreken, zegt ds. Lipsy. „Er is een overweldigend gevoel aanwezig dat Amerika God heeft verlaten. Het feit dat de media nu meer openstaan voor godsdienst is iets opzienbarends. Maar het is de vraag wat het teweegbrengt. Het Evangelie vernedert ons of het verhardt ons. We zijn nu steeds bezig met tweede oorzaken, de terroristen en de landen die ze herbergen, maar we dienen terug te gaan naar het begin. Natuurlijk moeten we gerechtigheid tegenover de daders oefenen, dat is de taak van de overheid, maar het ligt op het terrein van de kerk nu vooral de redding in Christus te preken.”

In de pastorie van zijn collega van de Free Reformed Church in Pompton Plains, ds. L. Roth, rinkelde de telefoon afgelopen dinsdag doorlopend. Van zijn gemeente was niemand direct getroffen door de aanslagen op het WTC. „De Heere staat als een vurige muur rondom Zijn gemeente”, zegt ds. Roth dankbaar. Afgelopen woensdagavond werd een gebedsdienst georganiseerd. De opkomst was honderd procent. „Het zijn de ”American spirit” en de ”national need” die iedereen zo betrokken doen zijn,” verklaart de predikant, die zelf als 3-jarig jongetje Nederland voor de Verenigde Staten verwisselde. Hij ziet duidelijk de hand van God in de reeks angstwekkende gebeurtenissen.

„Onze natie moet tot God terugkeren, want wij hebben gezondigd. Amerika is een bevoorrecht land, niet alleen in economisch opzicht. Er is vrijheid van godsdienst en de grondwet is gebaseerd op het Woord van God. Maar dit land heeft Hem de rug toegekeerd. Andere zaken zoals vermaak en het humanisme zijn de hoofdrol gaan spelen. Deze aanslagen zijn een oordeel van God. Persoonlijk hoop ik dat de Heere dit wil gebruiken om dat bewustzijn weer in dit land terug te brengen. Het beste wat we kunnen doen is bidden voor de betrokkenen en voor alle Amerikanen. Deze aanslagen zijn tekenen van de eindtijd. We horen hierin de voetstappen van de Heere. En vergeleken bij de oordeelsdag is dit maar een druppel.”