Extreem rechts wint
fors in Oostenrijk

WENEN – De extreem rechtse Freiheitliche Partei (FPÖ) van Jörg Haider heeft bij de gisteren gehouden parlementsverkiezingen in Oostenrijk de grootste winst geboekt en daarmee voor een ruk naar rechts gezorgd.

Volgens voorlopige uitslagen is de FPÖ met 27,2 procent van de stemmen de conservatieve Volkspartij (ÖVP) als tweede partij van het land voorbijgestreefd. De FPÖ staat bekend vanwege haar vreemdelingenhaat. Partijleider Haider wekte opschudding met lovende uitspraken over Adolf Hitler.

De grote verliezer is de Sociaal-Democratische Partij (SPÖ) van bondskanselier Viktor Klima, die volgens de prognose 33,4 procent van de stemmen in de wacht sleepte, een teruggang van 4,7 procent. De partij blijft met 65 parlementszetels echter de grootste en zal daardoor opnieuw de regering mogen vormen.

Ten opzichte van de verkiezingsresultaten van 1995 ging de FPÖ 5,3 procent vooruit. Zij komt daarmee op 53 zetels, een winst van twaalf. De ÖVP van minister van Buitenlandse Zaken Wolfgang Schüssel verloor 1,4 procent en komt op 26,9 procent. Haar zetelaantal bleef met 52 gelijk aan de vorige verkiezingen. Het verlies van de ÖVP viel in vergelijking met de peilingen in de afgelopen weken mee. De partij heeft echter gezegd uit de coalitie met de SPÖ te zullen stappen als zij op de derde plaats zou eindigen.

Afstraffing
De Groenen boekten 7,1 procent van de stemmen, een winst van 2,3 procent. Zij komen op 13 zetels. Het Liberale Forum, van de van de FPÖ afgescheiden Heide Schmidt, bleef met 3,4 procent onder de kiesdrempel van 4 procent. De teleurgestelde Schmidt kondigde aan dat zij haar partijleiderschap zal neerleggen.

Weken van politieke instabiliteit liggen in het verschiet omdat de SPÖ een coalitie met de FPÖ van Haider heeft uitgesloten. „Uiteraard zal dit consequenties hebben”, zei Klima in een eerste reactie op de uitslagen. Hij sprak van „een afstraffing” door de kiezers, maar liet in het midden of hij zou aftreden. Het persbureau APA meldde later dat Klima had gezegd dat hij „zeker niet het schip in een storm zal verlaten.”

Schüssel zei zijn verkiezingsbelofte gestand te zullen doen en in de oppositie te gaan als zijn partij derde wordt. Hij zei er echter vertrouwen in te hebben dat zijn partij in de definitieve uitslag de tweede plaats zal behouden en dus in de regering kan blijven. Schüssel baseert zijn vertrouwen op de 200.000 stemmen die nog moeten worden geteld van kiezers die afwezig waren. De definitieve uitslag komt pas later in de week.

Sensationeel
Haider zei voor de Oostenrijkse televisie dat er nu in wezen drie even sterke partijen zijn, wat een interessant politiek spectrum geeft. Hij sprak van „een sensationele verkiezingsuitslag” en zei in principe bereid te zijn tot regeringsdeelname. Als er toch een nieuwe coalitie van SPÖ en ÖVP wordt gevormd, zal de FPÖ echter „de beslissende oppositie” zijn, voorspelde hij.

De algemeen secretaris van de FPÖ, Peter Westenthaler, noemde het voor de hand liggend dat president Thomas Klestil de grootste partij, de SPÖ, als eerste met de kabinetsformatie zal belasten. Hij merkte op dat, mocht de SPÖ niet in de formatie slagen, de FPÖ vervolgens aan de beurt is. „Wij staan open voor alle partijen. Wij hebben niemand gemarginaliseerd, wij hebben niemand belasterd”, aldus Westenthaler.

De partij van Haider voerde campagne met oproepen die sterk appelleren aan gevoelens van bezorgdheid over de toekomst. Een van zijn leuzen was ”Oostenrijk is geen immigratieland”. De partijleider liet zich in het verleden in lovende bewoordingen uit over het werkgelegenheidsbeleid van Adolf Hitler en prees veteranen van de Waffen SS als „mannen met karakter”. Op verkiezingsborden hief de partij de leuze aan ”Geen genade voor drugshandelaars”.