Een Russische noodkreet

Daarmee is niets te veel gezegd. De politieke versplintering binnen het democratische kamp is immers groot. Hoe kun je dan nog een vuist maken tegen de almeer oprukkende communisten, nationalisten en de voortwoekerende criminaliteit? Geen wonder dat alle redenaars op massale herdenkingsbijeenkomsten voor Starowojtowa eensgezindheid eisten onder 's lands democraten.

Een aantal vertegenwoordigers van democratische partijen en bewegingen voegde direct na de begrafenis van de politica uit Sint-Petersburg de daad bij het woord en hield een gezamenlijke vergadering. Het bescheiden resultaat was een appèl van ex-vice-premier Tsjoebais om een coalitie van „rechtse krachten” te vormen.

Welke reële Russische democraat wenst echter vandaag zijn carrière te verbinden aan zo'n belast politicus als Tsjoebais? De laatste voert samen met ex-premier Gaidar de partij “Democratische Keuze Rusland” aan. Beide heren zijn allesbehalve geliefd bij het grote kiezerspubliek. Zij staan voor de verfoeide privatisering en voor de opkomst van een kliek van dubieuze grootkapitalisten. Blijkens een opiniepeiling haalt hun partij momenteel nog geen 2 procent van de stemmen. Een samengaan met “Democratische Keuze Rusland” moet voor andere partijen van het democratisch spectrum, kortom, veeleer een last dan een lust zijn.

Nog een andere partij brengt de voorstanders van eenheid onder Ruslands democraten ernstig in verlegenheid. Ook zij wordt geleid door een voormalige gezagsdrager, nog wel door ex-minister-president Tsjernomirdin. Diens “Ons Huis Rusland” gold tot voor kort zelfs als “de partij van de macht”. Tegelijk met Tsjernomirdins ontslag als regeringsleider eind maart daalden het aanzien en de aanhang van “Ons Huis Rusland” dramatisch. Thans gunt een recente enquête haar slechts 2,7 procent publieke steun.

Een politieke alliantie met oud-premier Tsjernomirdin is voor ambitieuze democratische politici in Rusland wel helemaal uit den boze. Een ruime meerderheid van de bevolking wrijft Tsjernomirdin (niet zonder reden) de huidige nationale crisissituatie aan.

Opportunistisch genoeg gooit “Ons Huis Rusland” het nu over een andere boeg. In de persoon van haar fractievoorzitter in de Staatsdoema, Alexander Sjochin, zoekt zij nu toenadering tot de nieuwe partij “Vaderland”, politiek bastion en uitvalsbasis van de invloedrijke burgemeester van Moskou, Joeri Loezjkov. Veel waarnemers in binnen- en buitenland dichten de lepe Loezjkov de opvolging van president Jeltsin toe. De energieke bestuurder heet politiek ietwat links van het midden te staan. Een fervente Russische patriot is hij in elk geval zeker.

Eigenlijk staat en valt het eenheidsstreven van oprechte Russische democraten met één partij of liever nog met één persoon, het hervormingsgezinde Doema-lid Grigori Jawlinski, leider van de Jabloko-fractie. Jabloko, min of meer sociaal-liberaal qua politieke oriëntatie, is veruit de sterkste democratische groepering. In de jongste peiling scoorde zij 20 procent.

Logisch dat diverse kopstukken onder Ruslands democraten Jawlinski de afgelopen dagen polsten voor een gezamenlijk optrekken. Per slot van rekening staan voor volgend jaar al weer parlementsverkiezingen op de agenda. En wie weet, gaan daar vervroegde presidentsverkiezingen aan vooraf. Bij een recente steekproef gaf 85 procent van de ondervraagden aan dat de ziekelijke Jeltsin dient terug te treden omwille van het landsbelang.

Medio deze week wees de vice-voorzitter van Jabloko alvast de avances van het trio Gaidar, Tsjoebais en Tsjernomirdin in barse woorden af. De experimenten van de eerste twee hadden het vaderland met een „criminele maatschappij” opgescheept en de derde mocht zich met zijn partij niet eens democratisch noemen. Alledrie hoorden derhalve niet meer thuis in de landspolitiek. Woorden die veel Russen stellig uit het hart zijn gegrepen. Knipoogt Jawlinski zo soms naar Loezjkov? In Rusland is het begrip “democraat” tenslotte heel rekbaar.