Negatief saldo

Het kabinet geeft dat zelf ook aan. In de Troonrede zegt de regering dat „veel tot stand is gebracht.” Daarbij wijst zij op de „spectaculaire” groei van de werkgelegenheid, de inkomensstijging van de burger, de investeringen in publieke voorzieningen en de versterking van de economie.

Onmiskenbaar is er in de achterliggende jaren op economisch terrein sprake geweest van voorspoed. Anders dan een tiental jaren geleden hield de overheid geld over. De staatsschuld kon worden teruggedrongen. Het beleid van Kok en zijn ministers heeft daar een bijdrage aan geleverd. Daarbij hadden zij het voordeel dat de economie elders op de wereld ook behoorlijk aantrok.

Toch valt met het economisch succes van paars de balans van het totale regeringsbeleid niet positief uit. Op belangrijke terreinen hebben de beide kabinetten van Kok nauwelijks vooruitgang kunnen boeken.

Zo is de problematiek van de arbeidsongeschikten en van het ziekteverzuim alleen maar groter geworden. Maatregelen die werkelijk effect hebben, zijn uitgebleven. De wachttijden voor ziekenhuizen en zorginstellingen zijn langer geworden. Op terrein van onderwijs is sprake van achteruitgang. De misdaad is toegenomen en de pakkans duidelijk verminderd. En –niet het minst– het aanzien en het gezag van de overheid zijn in de afgelopen acht jaar afgenomen.

Duidelijk is dat sommige van deze problemen zo ingewikkeld liggen dat ze slechts op de lange termijn zijn op te lossen. Met andere woorden: gesteld dat het kabinet ze werkelijk had aangepakt, dan zou pas na verloop van jaren het effect van de maatregelen te meten zijn. Helaas moet worden vastgesteld dat op belangrijke terreinen nauwelijks een begin van verbetering valt waar te nemen.

Behalve op het economisch succes boogt paars op wetgeving op het gebied van euthanasie en van het homohuwelijk. Met deze nieuwe regelgeving heeft de regering harde slagen uitgedeeld aan het christelijk karakter van onze samenleving. Bij alle sympathie die Kok zelf vanwege zijn no-nonsense-optreden soms oproept, mag dat beslist niet worden vergeten.

De balans van paars valt per saldo negatief uit. Zelfs als men het economisch succes in de weegschaal legt. De recente aanslagen in Amerika hebben aangetoond hoe kwetsbaar de westerse samenleving ook op dit terrein is. Het vertrouwen in de economie heeft door de aanvallen een geweldige klap gekregen.

De gebeurtenissen in de VS zorgen er ook voor dat de Troonrede –meer nog dan anders– een betrekkelijk karakter draagt. Geen mens kan op dit moment goed inschatten wat de effecten van de terreuraanslagen zullen zijn op de lange termijn. Welk karakter en welke omvang zullen de vergeldingsacties bijvoorbeeld hebben? En hoe lang gaan ze duren? Komt er inderdaad een economische crisis? Het zijn vragen waarop niemand antwoord kan geven.

Paars heeft de economisering van de samenleving min of meer de vrije loop gelaten en gedacht dat de mens daardoor gelukkig zou worden. Dat is een illusie. De Bijbel leert ons dat de mens bij brood alleen niet zal leven, maar bij alle Woord uit de mond van God. De regering gaf brood, maar vergat dat Woord. Nu de rijk belegde boterham minder zeker is, heeft de regering niets meer te bieden. Dat is het negatieve saldo van dit regeringsbeleid.