Zalm: Zeven vette
paarse jaren voorbij
Van onze redactie politiek
DEN HAAG – Op weg naar de Ridderzaal om daar de Troonrede voor te lezen, heeft koningin Beatrix de gouden koets vanmiddag enkele momenten halt laten houden bij het gebouw van de Amerikaanse ambassade. De Koningin deed dat om haar respect voor en medeleven met de slachtoffers van de terreuraanslagen in de VS te betuigen.
De gouden koets legde verder gewoon de vaste route af. De entourage was wel soberder. De militairen die de gouden koets ieder jaar vergezellen, droegen bijvoorbeeld hun dagelijks tenue in plaats van de gebruikelijke gala-uniformen.
Ook in haar Troonrede stond de Koningin stil bij de terreuraanslagen die de Verenigde Staten een week geleden troffen. Zij sprak haar medeleven uit „met het gehele Amerikaanse volk” en stond stil bij de „kwetsbaarheid van ons aller bestaan.” Terrorisme moet „met kracht worden bestreden”, zei de Koningin. „Nauwe internationale samenwerking is noodzakelijker dan ooit om de fundamentele waarden van vrijheid, democratie en rechtvaardigheid te verdedigen.”
Waakzaamheid
In de huidige situatie, waarin de wereldeconomie een „minder gunstige ontwikkeling doormaakt”, is „waakzaamheid” geboden, zei de Koningin in de Troonrede. Premier Kok zei gisteren al dat de recente terreuraanslagen in de VS de kans op een spoedig herstel van de economie niet groter maken.
Veel hangt af van het vertrouwen dat consumenten en producenten in de economie hebben. En dat vertrouwen laat zich lastig voorspellen, omdat daarop niet alleen rationele, maar ook irrationele factoren van invloed zijn, aldus Kok.
Het kabinet houdt vast aan wat minister Zalm van Financiën een robuuste begroting noemt. De groei van de economie is met 2 procent duidelijk lager dan de afgelopen jaren, maar dankzij het behoedzame begrotingsbeleid heeft de Nederlandse economie volgens Zalm een „flinke buffer” opgebouwd. „Twee procent, daar valt behoorlijk mee te leven en te werken”, aldus Zalm. Maar hij erkende dat de „zeven vette jaren voor paars nu wel voorbij zijn.”
Als direct gevolg van de afvlakkende economische groei zal de werkloosheid voor het eerst in jaren weer toenemen. Het aantal werklozen zal eind 2002 ongeveer 280.000 bedragen. Het werkloosheidspercentage loopt daarmee op van 3,25 procent van de beroepsbevolking dit jaar tot 3,75 procent volgend jaar.
Loonmatiging
Volgens Kok is er geen aanleiding de voornemens in de Miljoenennota voor volgend jaar nu al bij te stellen. „De extra uitgaven die we voor volgend jaar hebben afgesproken, zijn gebaseerd op behoedzame verwachtingen over de economische groei. Bovendien hebben we tegenwoordig een begrotingssystematiek waarbij een afname van de economische groei niet onmiddellijk tot bijstelling van de uitgaven hoeft te leiden.”
In de Troonrede wordt ook dit jaar weer het belang van een „beheerste loonkostenontwikkeling” benadrukt, omdat dit van belang is voor de internationale concurrentiepositie van ons land. Kok zei een stijging van meer dan 3,75 procent niet verantwoord te achten.
Extra
Het kabinet geeft komend jaar nog eens 3,6 miljard euro (7,9 miljard gulden) extra uit voor onder meer de gezondheidszorg, het onderwijs en de veiligheid. Voor de zorgsector is 1,4 miljard euro (3,1 miljard gulden) beschikbaar. Een groot deel daarvan gaat naar de verbetering van de arbeidsomstandigheden van het zorgpersoneel.
Het onderwijs kan rekenen op 1 miljard euro (2,1 miljard gulden) extra. Daarvan wordt 0,5 miljard euro (1,2 miljard gulden) gebruikt om het werk van leraren aantrekkelijker te maken.
In totaal gaat 0,6 miljard euro (1,3 miljard gulden) naar de veiligheid, waarvan 181,5 miljoen euro (400 miljoen gulden) aan betere werkomstandigheden voor agenten wordt besteed. De resterende 0,6 miljard euro (1,4 miljard gulden) is voor de overige departementen en gaat eveneens voor een belangrijk deel naar een verbetering van de arbeidsomstandigheden in de collectieve sector.
Van de 1,3 miljard euro (2,9 miljard gulden) voor lastenverlichting wordt 0,7 miljard euro (1,5 miljard gulden) ingezet om werken aantrekkelijker te maken.
Ouderen, herintreders, WAO'ers en bijstandsgerechtigden kunnen rekenen op een fiscaal voordeel als ze aan de slag gaan of blijven. Het voordeeltje komt op 2723 euro (6000 gulden), uitgesmeerd over drie jaar. Ook werkgevers die uitkeringsgerechtigden, ouderen of herintreders in dienst nemen worden fiscaal beloond. Voor de scholing van werknemers is ten slotte nog eens zo'n 90 miljoen euro (200 miljoen gulden) beschikbaar.
De Nederlandse staatsschuld daalt verder naar 47,3 procent van het nationaal inkomen en bedraagt eind volgend jaar 217 miljard euro (478 miljard gulden). Net als in 2001 verwacht Zalm ook volgend jaar een begrotingsoverschot van 1,0 procent.
De Raad van State is tevreden over de resultaten van het begrotingsbeleid van minister Zalm, maar noemt het riskant dat het kabinet vasthoudt aan de extra uitgaven die in april van dit jaar al waren aangekondigd. De verslechterde economische vooruitzichten hadden reden kunnen zijn om minder uit te geven dan het kabinet zich had voorgenomen.
Zalm erkent dat ons land sterk afhankelijk is van wat er in de Verenigde Staten gebeurt. Als de Amerikaanse regering verstandig reageert en de effectenbeurzen niet in paniek raken, zijn volgens hem de gevolgen voor de Nederlandse economie te overzien.
