Muis reikt olifant zijn pootje

Amerikaanse militairen bij de luchtverdedigingsoefening rond de grote NAVO-marinevliegbasis Sigonella op Sicilië somden afgelopen dinsdag, luttele uren voor de aanslag in hun land, nog op welke dreigingen uit 'schurkenstaten' te verwachten waren. Sandasia en Smalania heette de vijand tijdens de oefening. Het kan geen toeval zijn dat de grenzen van de schurkenstaten samenvielen met die van Algerije, Libië en Tunesië.

Met vijandelijke raketten, kruisvluchtwapens en kleine onbemande vliegtuigen werd in de inmiddels afgebroken oefening rekening gehouden. De Amerikanen pretenderen op tijd deze dodelijke wapens uit de lucht te kunnen schieten. Dat moet zeker lukken met de nieuwste en peperdure militaire snufjes als het door president Bush geadoreerde rakettenschild en de Airborne Laser.

Met het bizarre scenario dat zich dinsdag openbaarde, hield niemand rekening. Gewone passagiersvliegtuigen die in de handen van kapers met scheermesjes veranderen in een vliegende bom. Met de puinhopen in New York en Washington ligt ook het vijandige raketbeeld van de Verenigde Staten aan gruzelementen.

Geen gebrek
Amerika is in oorlog. Alleen weet men nog niet wie de vijand is. Ongeacht waar en hoe Amerika terugslaat, heeft Nederland al militaire bijstand aangeboden. Alsof de muis de olifant helpt. De Verenigde Staten is met een leger van 1,4 miljoen militairen de absolute supermacht in de wereld. Nederland heeft 50.000 soldaten.

De grootste steun is in feite al gegeven, morele en politieke. Daarin past ook de verklaring van de NAVO-lidstaten dat ze de aanval op een van hen beschouwt als een aanval op allen. Onduidelijk is of de VS ook daadwerkelijk gebruikmaakt van de militaire hulp. Doet ze dat en twijfelt de NAVO dan kon de toekomst van het bondgenootschap wel eens op het spel staan.

Aan Amerikaans wapentuig in het Midden-Oosten is geen enkel gebrek. Het vliegdekschip USS Enterprise is in de Perzische Golf paraat. De carrier heeft 5000 opvarenden en tientallen gevechtsvliegtuigen aan boord. Het schip wordt begeleid door twintig schepen van de Carrier Battle Group. Een tweede vliegdekschip, de USS Carl Vinson, wordt gereedgehouden.

F-16's
Wat zou Nederland kunnen betekenen? Met eenheden van de Koninklijke Marine en de Koninklijke Landmacht niet zo veel. De oorlog die is begonnen met vier gekaapte vliegtuigen zal naar verwachting in de lucht worden voortgezet. Met B-52-bommenwerpers, jachtvliegtuigen als F-15 en F-16 en gevechtshelikopters.

Gisteren sloot de Koninklijke Luchtmacht al haar velden in Nederland voor zogenaamd recreatief gebruik. Zweefvliegers en jagers zijn niet meer welkom. „Gewoon een extra beveiligingsmaatregel”, zegt een woordvoerder van de luchtmacht desgevraagd. Duidelijk is dat de luchtmacht pottenkijkers buiten de deur wil houden.

Nederland zou een rol in het conflict kunnen spelen met de twee KDC-10-vliegtuigen. Naast het transporteren van troepen kunnen deze toestellen ook (jacht)vliegtuigen in de lucht bijtanken. Tijdens de Kosovo-crisis bewezen ze hun diensten. Over de inzet van een squadron F-16's of Apache-gevechtshelikopters is moeilijk iets te zeggen. Dit soort operaties zijn met veel risico's omgeven. Feit is wel dat de Nederlandse F-16-vliegers tijdens de Kosovo-crisis indruk maakten op hun Amerikaanse collega's.

Het militaire luchtverkeersleidingscentrum in Nieuw-Milligen is zeker betrokken bij een actie. Vanuit de Veluwse bossen houden de militairen al het luchtverkeer boven Nederland in de gaten. Als er vreemde of ongeïdentificeerde toestellen het Nederlandse luchtruim binnendringen, slaat Nieuw-Milligen alarm. Vanaf een van de drie F-16-velden in Nederland (Twente, Leeuwarden en Volkel) stijgen dan binnen enkele minuten later twee toestellen op.

Spioneren kunnen de Amerikanen zelf wel. Met satellieten, vliegtuigen en mensen op de grond. Op Sigonella stonden dinsdag drie U-2's, het fameuze spionagevliegtuig van de Amerikaanse luchtmacht. Cees Hoogendijk, eerste luitenant en werkzaam op het gevechtsleidingscentrum van de luchtmacht in Nieuw-Milligen, zag ze opstijgen. „Er zitten losse wielen onder de vleugels. Die vallen weg als de kist loskomt van de startbaan. Als-ie terugkomt, rijden er twee auto's ieder aan een kant heel snel mee. Twee kerels houden de vleugels horizontaal.” De U-2 opereert op grote hoogte (30 kilometer) en is in staat om zelfs mobiele telefoongesprekken af te luisteren.

Wie vraagt naar het waarom van de U-2's op Sicilië, krijgt als antwoord een vriendelijke maar nietszeggende glimlach. Bekend is dat het spionagetoestel boven de Balkan opereert. En nu ongetwijfeld boven het Midden-Oosten.

Geleide wapens
Een vijand die wordt aangevallen, zal proberen terug te slaan. Is de vijand in bezit van raketten en ballistische wapens dan is luchtverdediging nodig. Nederland, Duitsland, de Verenigde Staten en Israël zijn de enige landen ter wereld die over geleide wapens beschikken. De Nederlandse Groep Geleide Wapens (GGW) is gevestigd op luchtmachtbasis De Peel. De groep gebruikt Patriot-, Hawk- en Stinger-raketten. De raketten worden vanaf de grond afgeschoten en naar hun doel geleid, vandaar de naam ”geleide wapens”.

Nederlandse Patriot-luchtafweersystemen zijn onder meer ingezet tijdens de Golfoorlog in 1991. Eerst verdedigde de luchtmacht een NAVO-vliegveld in Turkije en later de stad Jeruzalem tegen Irakese Scud-raketten. Tijdens de tweede Irak-crisis, in 1998, verzochten de VS en Israël Nederland om haar Patriot-systemen in te zetten ter bescherming van de VS-grondtroepen en Jeruzalem. Hoewel de Patriots binnen twee dagen klaar stonden voor vertrek kwam het uiteindelijk niet tot een inzet.

„De zuidflank van Europa is qua dreiging een belangrijk gebied”, zegt kolonel Theo Rikken, commandant van GGW De Peel. „Er zijn flink veel landen met veel raketten.”