Commentaar13 september 2001

Risico's

Dinsdagavond, toen de berichten over de ramp in New York nog maar enkele uren oud waren, hield het onderzoeksbureau Intomart een spoedenquête. Daaruit bleek dat bijna de helft van de Nederlandse bevolking (45 procent) bang was dat de aanslagen zouden leiden tot een derde wereldoorlog. De meerderheid hield rekening met nieuwe aanslagen in Europa, een kwart van de ondervraagden dacht dat ook Nederland het doelwit zou kunnen worden.

In ieder geval maakt die uitslag duidelijk dat veel mensen diep onder de indruk waren van het gebeuren in Amerika. Daar was ook reden toe. Een spectaculaire aanval op het onverwachtst, in het hart van de Verenigde Staten, door een onbekende vijand, waarbij gevreesd moet worden voor duizenden, zelfs tienduizenden doden. Een mens zou geen mens zijn als hij daar achteloos aan voorbijging.

Daarbij komt dat ook Nederland een onderdeel is van de westerse wereld waartegen de agressie van deze terroristen zich richt. Ook Nederland is kwetsbaar voor dergelijke zelfmoordaanvallen met vliegtuigen, al staan hier geen kantoorkolossen zoals het World Trade Centre in New York.

Tegelijkertijd is het niet verstandig om al te zeer te reageren vanuit een gevoel van ontzetting, vrees en woede. Dat geldt zeker voor de regering van de Verenigde Staten. Het zou volstrekt verkeerd zijn wanneer Bush vanuit een gevoel van gekrenkte trots en vanuit de behoefte om zichzelf als daadkrachtig president te bewijzen, opdracht gaf tot harde militaire acties in het Midden-Oosten die geen enkel zinvol doel dienen. Niet voor niets riep premier Kok dinsdagavond de Amerikaanse regering op om in waardigheid op deze vernedering te reageren.

Maar ook de gewone burger in Nederland doet er goed aan om in zijn reacties en emoties het evenwicht niet uit het oog te verliezen. Hoe komt het dat de ramp in Amerika ons veel meer raakt dan welhaast even catastrofale watersnoden in India en Bangladesh? Is dat omdat wij ons meer kunnen identificeren met al die keurig geklede Amerikaanse kantoormensen die nu omgekomen zijn dan met die arme sloebers daar in Azië? Komt het doordat we via allerlei media het gebeuren in New York konden meebeleven, terwijl de verslaggeving over rampen in Afrika of Azië altijd minder actueel en minder omvangrijk is?

Het blijft ook van belang de risico's op een normale manier tegen elkaar af te wegen. Mensen die zich afgelopen dinsdag hebben voorgenomen nooit meer in een vliegtuig te stappen, moeten wel bedenken dat de kans om door een technisch mankement neer te storten veel en veel groter is dan om door een vliegtuigkaping om te komen. De kans op een allesverwoestende wereldoorlog was ten tijde van de Koude Oorlog veel groter dan in de huidige situatie, waarbij alle maar enigszins belangrijke landen (niet alleen Rusland en China maar ook het Libië van Gaddafi) zich achter Amerika scharen.

Uiteraard kan ook Nederland een keer getroffen worden door een terroristische actie van Bin Laden en zijn vrienden. Rotterdam is een van de belangrijkste havensteden ter wereld. Maar de kans voor een roker om aan longkanker te overlijden of de kans voor iemand met fors overgewicht om aan een hartinfarct te bezwijken is veel en veel groter dan de kans dat hij het slachtoffer wordt van islamitische of andere terreuracties.

Paniekreacties leiden nergens toe. In ieder geval niet tot iets goeds. Ook zonder geperfectioneerde terreuracties geldt dat het menselijk leven kwetsbaar is. Als een bloem op het veld, die sierlijk bloeit maar ineens door een windvlaag weggevaagd wordt. Maar dan geldt ook dat „de goedertierenheid des HEEREN is van eeuwigheid en tot eeuwigheid over degenen die Hem vrezen en Zijn gerechtigheid aan kindskinderen. Aan degenen die Zijn verbond houden en die aan Zijn bevelen denken om die te doen” (Psalm 103: 15-18).