Aandelenkoersen dalen scherp

Vol ongeloof zaten handelaren op de effectenbeurs in New York gistermiddag aan de televisie gekluisterd. Na het nieuws dat twee vliegtuigen zich in de twee torens van het World Trade Center in New York hadden geboord en ook elders in de VS aanslagen werden gepleegd, daverden de indices meer dan 5 procent omlaag. Daarop werd de handel enige tijd stilgelegd. Daarna herstelden de koersen zich niet meer.

De New York Stock Exchange, de American Stock Exchange, de New York Mercantile Exchange en de aandelenbeurs van Chicago zijn gesloten. De gebouwen van vrijwel alle grote financiële instellingen in Manhattan zijn ontruimd.

„Op een gegeven moment is een verzoek van de politie uitgegaan iedereen te evacueren”, zei Camiel Bouw, een Nederlandse handelaar op Wall Street, voor het Radio 1-Journaal. „De evacuatie verliep vrij geordend, hoewel er in het begin paniek en chaos ontstond. Iedereen was in een shock, maar de politie leidde alles vrij snel in goede banen.”

In Amerika's buurland Canada kwam het hart van het zakenleven in de binnenstad van Toronto gisteren knerpend tot stilstand. Werknemers van financiële instituten als de Toronto Stock Exchange, de Canadian Imperial Bank of Commerce en de Royal Bank of Canada werden naar huis gestuurd. Ook het hoogste gebouw van Canada, de 553 meter hoge CN Tower werd ontruimd. In het gebouw bevindt zich onder andere het consulaat van de VS.

Amsterdam
De AEX in Amsterdam sloot 6,95 procent, of 33,59 punten, lager op 449,94. „Ik snap er niets van dat de beurs niet dichtgaat”, zei een van de handelaren vlak voor het slot van de beurs. Een woordvoerster van Euronext Amsterdam zei dat het bestuur daarover nog even heeft overlegd. „Zelfs in deze periode moeten we mensen de kans geven te handelen, maar het blijft een hele gekke situatie.”

Vanaf het moment dat het nieuws over de aanslagen doordrong tot beurshandelaren, zakte de handel, die aan het begin van de dag nog veelbelovend omhoog was gegaan, drastisch in. „We doen niets”, aldus een handelaar. „Maar er blijven altijd partijen die er op zo'n moment geld uit willen slaan.”

Luchtvaartmaatschappij KLM was in Amsterdam onder de middelgrote fondsen de grootste verliezer. De vliegtuigmaatschappij zakte 22,48 procent naar 10 euro. Maar volgens de beurs gold dat voor alle vliegtuigmaatschappijen wereldwijd. Een commissionair: „Die worden als een dolle verkocht.”

Op de beurs van Amsterdam werden ook andere ondernemingen die ook maar enige connectie met Amerika lijken te hebben acuut van de hand gedaan. Beursbedrijf Van der Moolen, dat een grote positie op Wall Street heeft, moest bijna 16 procent inleveren op 17,80 euro. Vrijwel alle Nederlandse beursgenoteerde financiële instellingen hebben vestigingen in de buurt van het WTC in New York. Zo ook ABN Amro (min 11,19 procent op 16,50 euro), ING (min 12,97 procent op 26,37 euro) en Aegon (min 10,55 procent op 25,60 euro). Vooralsnog gaat Euronext ervan uit dat de handel vandaag gewoon doorgaat.

Europa
De handel op veel Europese effectenbeurzen ging gewoon door. Comfortabele winsten eerder op de dag sloegen om in dramatische verliezen. De prijzen van olie en goud gingen fors omhoog en de dollar verloor behoorlijk aan waarde tegenover de euro en andere valuta's. De handel ging na het nieuws over de aanslagen door, maar van een normaal handelsverloop was absoluut geen sprake meer. Handelaren en beleggers raakten volledig in de greep van de Amerikaanse nieuwszender CNN. De beursgraadmeters lieten een val zien die alleen in tijden van pure paniek voorkomt.

De dag was nog zo mooi begonnen. Na vier dagen malaise kwamen de belangrijkste graadmeters op winsten te staan van rond de 2 procent. Toen omstreeks 15.00 uur de eerste onheilstijdingen uit de VS kwamen, sloeg de stemming volledig om.

De beurs in Frankfurt reageerde het scherpst. Daar kwam de DAX-index op een verlies te staan van 11,5 procent. Bij het vervroegde slot van de handel was het 8,5 procent, de grootste daling sinds de internationale ”minikrach” van 16 oktober 1989. De beurs werd ongeveer een halfuur voor de normale sluitingstijd van 20.00 uur ontruimd wegens een bommelding.

De CAC-index in Parijs sloot 7,4 procent lager. De beurs in Londen reageerde aanvankelijk zeer gematigd, maar moest later toch ook veel terrein prijsgeven. De FTSE-index eindigde 5,7 procent in de min. Amsterdam verloor 7 procent, Zürich 7,1 procent en Milaan 7,8 procent.

Vooral verzekeraars hadden het hard te verduren omdat de aanslagen in de VS een flinke aderlating voor de branche kunnen veroorzaken. De grote Zwitserse herverzekeraar Swiss Re zag de koers inzakken met 15 procent en de Duitse branchegenoot Münchener Rück verloor 13 procent. Het Nederlandse ING moest ook 13 procent inleveren. Het Duitse Allianz was 14 procent lager.

Olie
De enige uitzondering was de energiesector. Oliemaatschappijen sponnen garen bij een scherpe stijging van de olieprijzen. Op de termijnmarkt in Londen schoot de notering van Brent-olie voor levering in oktober in eerste instantie omhoog met 13 procent van 27,45 tot 31,05 dollar per vat (159 liter). Aan het eind van de middag was de prijs teruggezakt naar 29,10 dollar, altijd nog 6 procent hoger.

Koninklijke Olie zag de koers tegen de grote stroom in stijgen met 1,1 procent. Het Britse olieconcern BP won zelfs 4,9 procent en het Spaanse Repsol 4,6 procent.

Ook de beurzen in Latijns-Amerika leden forse verliezen. In Brazilië en Argentinië werd de handel opgeschort toen de koersindices respectievelijk 9 procent en ruim 5 procent lager waren. De beurs in Mexico verloor meer dan 5 procent. De koers van de peso ging flink omlaag. De grens tussen Mexico en de VS werd gesloten, wat grote economische gevolgen kan hebben.

Ook op de goudmarkt deed zich een flinke schok voor. In Londen sloot de goudprijs op 288 dollar per ounce (31,1 gram), ruim 6 procent meer dan de 271,40 dollar van maandag. De dollar, net als goud vaak een vluchthaven in bange tijden, moest deze keer terrein prijsgeven omdat de brandhaard in de VS ligt.