Stemmen via internet

Vandaar dat van alles geprobeerd wordt om de politieke participatie te vergroten. Oproepen om naar de stembus te gaan, langere openstelling van stembureaus, vergemakkelijking van de procedure om bij volmacht te stemmen, dat allemaal wordt in praktijk gebracht zonder dat het veel helpt.

Geen wonder dat hier en daar pleidooien weerklinken voor een onconventionele aanpak van dit gebrek aan politieke betrokkenheid. Zijn er in de moderne tijd niet heel andere wegen om mensen bij publieke beslissingen te betrekken? Er kunnen toch ook grootschalige politieke debatten via internet worden georganiseerd? Waarom kunnen mensen bij referenda en verkiezingen hun stem niet langs elektronische weg uitbrengen, in plaats dat ze de gang moeten maken naar het ouderwetse stemhokje?

Nu beschikt uiteraard lang niet iedereen over e-mailfaciliteiten, maar telefoon heeft tegenwoordig wel bijna iedereen. En ook die biedt mogelijkheden die tot dusver niet benut zijn.

In Amsterdam wordt volgende maand een referendum gehouden over de vraag of de binnenstad een eigen deelraadbestuur moet krijgen. Daarbij is ook een plan op tafel gelegd om mensen via de telefoon te laten stemmen. Identificatie zou plaats moeten vinden met behulp van een speciale pincode. KPN is in staat duizend lijnen tegelijkertijd open te stellen.

Nu gaat het bij een referendum slechts om een paar mogelijkheden: je bent voor of tegen iets. Bij normale verkiezingen gaat het, ook al vanwege de mogelijkheid om een voorkeurstem uit te brengen, om een keuze uit veel meer alternatieven. Dan valt de telefoon af. Stemmen via internet blijft wel mogelijk.

Volgens het Electronic-highway Platform Nederland zou 80 procent van de Tweede-Kamerleden er voor zijn om de mogelijkheid van elektronisch stemmen in te voeren. De opkomst zou daardoor hoger komen te liggen. Uiteraard blijven de stembureaus bestaan voor hen die niet aangesloten zijn op de elektronische snelweg of om andere reden aan het traditionele stemhokje de voorkeur geven.

Om dit systeem al bij de verkiezingen van volgend jaar in te voeren, is de tijd te kort. Vandaar dat de voorstanders mikken op de statenverkiezingen van 2003. Maar als het ooit zover komt, zal daar toch wel een hele discussie aan vooraf moeten gaan.

Kenmerkend voor ons democratisch bestel is dat de verkiezingen niet alleen vrij, maar ook dat ze geheim zijn. Vandaar dat het stemhokje zodanig geconstrueerd is dat een ander niet kan zien op wie je stemt. Die garantie is bij verkiezingen langs elektronische weg veel moeilijker te geven. Ook het ronselen van stemmen is niet goed te controleren.

Vandaar dat het verstandig is om niet over één nacht ijs te gaan. Als mensen zo weinig belangstelling hebben voor de publieke zaak dat zij het niet de moeite waard vinden om naar het stembureau te gaan (een stembureau dat straks tot negen uur open is), moeten er dan allerlei kunstgrepen worden uitgehaald om hen toch maar hun stem te laten uitbrengen? Gemakkelijk komt immers het criterium van de geheime stemming onder druk te staan.