Koninginnedag 2000

De indruk bestond dat, mede door de recente suggesties van D66-fractieleider De Graaf over de toekomst van de monarchie, hier en daar bepaalde antimonarchale sentimenten waren aangewakkerd. Zo was in Leiden, een van de twee plaatsen die de Koningin zaterdag zou bezoeken, een demonstratie aangekondigd. In de Leidse binnenstad waren allerlei veiligheidsmaatregelen van kracht, die door de bewoners als hinderlijk werden ervaren.

De antioranjedemonstratie trok echter maar honderd actievoerders en leidde niet tot verstoring van het koninklijk bezoek. Ook elders in het land gaf de koninginnedagviering weinig problemen. Dat betekent nog niet dat er in alle gevallen reden is om enthousiast te zijn over de aard van de feestelijkheden die plaatsvinden. Maar dat is een ander verhaal.

Het weer viel zaterdag niet mee. Eind april kan men in het Nederlandse klimaat nu eenmaal van alles verwachten. Wat dat betreft lag ten tijde van koningin Wilhelmina de koninginnedagviering, op 31 augustus, een stuk gunstiger.

Mede door de afwezigheid van prins Claus, voor wie de jaren steeds meer gaan tellen, kreeg het optreden van prins Willem-Alexander extra aandacht. Onmiskenbaar profileert hij zich steeds meer als de toekomstige koning. Hij heeft inmiddels ook de leeftijd. Premier Kok liet vrijdag weten dat hij tegenwoordig regelmatig met de kroonprins overlegt over regeringszaken.

De wijze waarop Willem-Alexander zich de komende jaren gedraagt, zal zeker van invloed zijn op de loop van de monarchiediscussie. Weet hij de harten van de mensen voor zich te winnen en slaagt hij erin het prestige te verwerven dat hij straks als koning nodig heeft?

De juiste combinatie van betrokkenheid en distantie, van gewoon doen en tegelijkertijd toch ook bijzonder zijn, is van groot belang voor het moderne koningschap. In de persoon van zijn moeder heeft onze kroonprins daarin een goede leermeester gehad. Dat neemt niet weg dat hij uiteindelijk zelf zijn weg zal moeten vinden.

Daarbij is ook de opstelling van zijn toekomstige vrouw van groot belang. Aangenomen dat de definitieve keuze valt op de Argentijnse Máxima Zorreguieta, zijn er nog wel wat moeilijkheden te overwinnen. Ze hoeft niet in het openbaar haar vader als oud-minister ten tijde van de dictatuur af te vallen, maar elk woord over hem zal op een goudschaaltje worden gewogen.

Weliswaar is Argentinië (anders dan Duitsland) ver weg. In het land zelf is de periode van de generaalsdictatuur (1976-1983) in politiek en juridisch opzicht al lang afgesloten. Maar alle wonden uit die tijd zijn nog niet geheeld. Het was immers een meedogenloze dictatuur, waarbij duizenden slachtoffers zijn gevallen.

Nu is de politieke geschiedenis van Zuid-Amerika een andere dan die van West-Europa. Staatsgrepen en andere vormen van politiek geweld waren op dat continent normaler dan een vreedzame machtswisseling op grond van de verkiezingsuitslag. Maar daarom mogen we de slachtoffers van de militaire dictatuur van generaal Videla niet negeren.