Bevolking voor invloed Koningin

Grote waardering
Kok voor Beatrix

„Ik heb als minister-president, evenals alle andere ministers, steun aan de constructieve en zeer ingevoerde wijze waarop de Koningin ons adviseert. (...) Van onjuiste beïnvloeding is geen sprake. Het is namelijk steeds aan de minister-president en aan de afzonderlijke ministers om al dan niet gevolg te geven aan de gegeven adviezen.”

Kok stelt zich daarmee vierkant op achter de Koningin, die deze en vorige week veel kritiek heeft gekregen op de wijze waarop zij haar ambt vervult. Ze zou zich te intensief met het regeringsbeleid bemoeien en daar te veel invloed op uitoefenen, zo blijkt uit twee boeken van journalisten die in de afgelopen weken zijn verschenen. D66-fractievoorzitter De Graaf wil dat er een politieke discussie wordt gevoerd over de positie van de Koningin en over de omvang van het koningshuis.

Van premier Kok hoeft hij geen medewerking te verwachten. De minister-president verwees gisteren een- en andermaal naar de discussie over de positie van het staatshoofd die is gevoerd tijdens de grondwetsherziening in de eerste helft van de jaren tachtig. Daar is alles weloverwogen opnieuw vastgelegd.

Anderzijds vindt Kok het geen probleem als er een publiek debat ontstaat over de staatsrechtelijke rol van de Koningin. Hij leverde dan ook geen kritiek op zijn geestverwanten in de Tweede Kamer. De PvdA-fractie is wel bereid tot het voeren van een debat over de grondwettelijke taken van de Koningin. „Ieder zijn eigen verantwoordelijkheid”, zo luidde zijn commentaar. Enkele maanden geleden heeft Kok zelf ook gepleit voor een discussie over de inhoud van de taken van het staatshoofd in de komende eeuw, maar grondwetswijzigingen had hij daarbij niet op het oog.

Onderzoek
Uit een opiniepeiling die is uitgevoerd in opdracht van het ANP en het televisieprogramma NOVA blijkt dat 72 procent van de Nederlanders vindt dat de Koningin politieke invloed mag hebben. Een kwart is met D66-leider De Graaf van mening dat het staatshoofd een stapje terug moet doen.

VVD'ers (87 procent) en CDA'ers (75 procent) vinden vaker dan aanhangers van D66, GroenLinks en SP (gezamenlijk 64 procent) dat de Koningin politieke invloed mag uitoefenen.

Meer dan de helft van de Nederlanders, 58 procent, vindt zelfs dat het staatshoofd haar opvattingen in het openbaar mag uitspreken. Bijna 30 procent is van mening dat ze die alleen mag delen met ministers, die daar volgens 61 procent rekening mee moeten houden.

Dat bijna driekwart van de ondervraagden politieke invloed toestaat, wil niet zeggen dat evenzoveel mensen de Koningin een plaatsje in de regering toebedelen. Ruim 50 procent vindt dat het staatshoofd niet mag meeregeren, omdat ze niet is gekozen.

Ruim driekwart van de deelnemers aan het onderzoek vindt dat de Beatrix op Prinsjesdag de troonrede moet uitspreken. Ruim 15 procent wil dat Kok deze taak op zich neemt.

Geen effect
De discussie over de positie van het staatshoofd lijkt D66 niets op te leveren. Uit een opinieonderzoek van het ANP en NOVA blijkt dat de democraten bij verkiezingen op dit moment negen zetels zouden behalen. Bij de vorige peiling waren dat er acht. Momenteel hebben de sociaal-liberalen veertien zetels.

Ook bij de VVD en het CDA, die beide nadrukkelijk afstand namen van De Graafs plannen, treden niet of nauwelijks veranderingen op. De VVD staat net als in maart op veertig zetels; het CDA verliest er één en belandt op dertig.

De PvdA blijft in de peilingen onveranderd op 43 zetels; twee minder dan de verkiezingsuitslag in 1998. GroenLinks heeft er met veertien nog altijd drie meer dan ze nu bezet, maar in vergelijking met maart levert de partij een zetel in. De Christenunie (RPF/GPV) en de SGP komen met vijf en drie zetels al sinds 1998 niet van hun plaats.